Op 14 februari 1943 wordt hij in Oss geboren. De toneelschool vond hem niet goed genoeg om toegelaten te worden. Maar in 1970 begon het Werkteater uit onvrede over gebrek aan aandacht voor experimenteel, kleinschalig toneel en Thoolen sloot zich direct er bij aan. Vormde met acteurs als Joop Admiraal, Peter Faber, Cas Enklaar, Shireen Strooker, Olga Zuiderhoek, de broers Groothof en Helmert Woudenberg het begin er van. Toenmalig minister van Cultuur, Marga Klompé, gaf de groep subsidie. Het Werkteater specialiseerde zich in producties over maatschappelijk controversiële onderwerpen, zoals criminaliteit, ziekte, dood, zocht interactie met het publiek en speelde op ongebruikelijke locaties als ziekenhuizen, gevangenissen, psychiatrische inrichtingen en buurthuizen. In 1980 krijgt Thoolen z’n eerste rol in een speelfilm: Het teken van het beest.  En vanaf dan is hij alleen nog filmacteur. Hij wint twee Gouden Kalveren: voor rollen in De mannetjesmaker en De illusionist. Hij speelt in twee films van Peter Greenaway: A zed and two noughts en Prospero’s Books. In 1989 speelt hij met o.a. Marlo Brando in de Amerikaanse film A dry white season van Euzhan Palcy.  Thoolen leidde buiten de film een onstuimig leven, met sterke hunkering naar grote liefde. Helaas wordt hij getroffen door het HIV-virus en op 12 oktober 1996 – 53 jaar oud – overlijdt hij aan de gevolgen van aids. In 2003 maakt Pieter Verhoef een documentaire over de briljante acteur, die voor anderen en voor zich zelf niet altijd gemakkelijk was: Alles komt ergens van.

Uit een artikel in Trouw-14-10- 1996:

AMSTERDAM – “Misschien ben ik wel nooit volwassen geworden,” zei Gerard Thoolen eens en vergeleek het acteur-zijn met een kind dat de werkelijkheid niet aankon. Hij kampte met een fundamenteel gebrek aan zelfvertrouwen, maar zette intussen de mooiste rollen neer. Thoolen overleed zaterdag in het Amsterdamse Slotervaartziekenhuis, 53 jaar oud.

Na de kweekschool kwam hij min of meer bij toeval bij theater terecht. Hij was alleen maar nieuwsgierig. Sinds de oprichting in 1970 heeft hij lange tijd deel uitgemaakt van het Amsterdamse theatercollectief Werkteater. Daar heeft hij zijn talent kunnen ontwikkelen. Ongewild maar des te indrukwekkender was vooral het effect van de tegenstelling tussen zijn stevige, wat gedrongen gestalte en de kwetsbare types die hij vaak speelde. Toen hij als opa in het project ‘Als de dood’ zijn kleinzoon, die het erg vond hem alleen te moeten laten bij ‘de poort’, geruststelde met ‘Dat geeft niks mijn jongen’ en vervolgens de laatste adem uitblies, werd van ontroering je keel dichtgeknepen.

Onbewust wellicht projecteerde Gerard Thoolen zijn eigen kleine hartje op zijn personages. Het grote gebaar had hij niet nodig. Hoe simpeler hij het hield, des te mooier en waarachtiger waren zijn vertolkingen. Hij zocht zijn voorbeelden op straat, in de kroeg.

De kern van acteren was voor hem: het personage worden. Ik weet nog hoe ik er destijds minutenlang over heb gedaan om in de exuberante Surinaamse mevrouw Emmanuels, een figuur in een van de zomertentprogramma’s, zijn persoontje te ontdekken.

In zulke rollen kon hij breed uitpakken. Speelde hij in travestie, dan deed hij dat vol overgave en was succes verzekerd.  

Hieronder een aflevering uit In voor en tegenspoed met Rijk de Gooijer en o.a. Gerard Thoolen.