De synagoge viert Jom Kippoer, dat is gedenken dat wij mensen ons schuldig maken aan van alles en nog wat, maar dat er verzoening en vergeving mogelijk is. En dat is ook : een andere weg inslaan, die van herstel en van verbinding. Het is weer eens een vrijdag de 13e. Altijd met ongeluk verbonden. Wat is het verband tussen ongeluk en schuldig handelen? Vrijdag de dertiende is een gewone dag, waarin je net als op elke andere dag pech kunt krijgen. Waarop je net als op elke andere dag zelf het ongeluk over jou of anderen kunt afroepen. Het was dertien september  1918 dat bij Weesp een groot treinongeluk gebeurde  vanwege zeer zware regenval. Er vielen 41 doden te betreuren en even zoveel gewonden. Was het ook een vrijdag? Het doet er niet toe, het was treurig genoeg. Was er menselijk falen? Ik weet het niet. Maakt dat voor de doden wat uit? Op 13 september 1936 was er een tsunami in Noorwegen, waar rotsblokken 74 mensen totterdood verpletterden. Was het een vrijdag? Het doet er niet toe. Op 13 september , in de zeer vroege ochtend van het jaar 1997 wordt Meindert Tjoelker  doodgeschopt. Door mannen die geen strafblad hadden, maar die net als Tjoelker zelf te veel gedronken hadden. Liepen hier schuld en ongeluk door elkaar? Het was wel het begin van het verschijnsel van de ‘stille tochten’. Op 13 september 1394 verdreef koning Karel VI alle joden uit Frankrijk. Dat was geheid dikke schuld en helaas geen incident in de Europese geschiedenis. Wat dat betreft mag Jom Kippoer ook de dag zijn, waarop wij, allemaal, christenen zeker ook, gedenken dat wij steeds weer een zondebok vonden en dat niet alleen de woestijn in stuurden, maar nog  erger  aandeden. Op 13 september 2007 overigens zette Mark Rutte Rita Verdonk uit de VVD-fractie. Was geen slechte daad van hem, denk ik. Ze zal het zelf nog steeds anders ervaren. Terug naar Jom Kippoer. Veertig jaar geleden vielen de Arabische landen juist op die dag Israël aan. De orthodoxen zaten in de synagogen, de geseculariseerde joden lagen op de stranden van Tel Avi of werkten in hun kibbutz. Jom Kippoer: ik denk dat het goed is dat je op z’n minst eens per jaar stilstaat bij schuld en tekort, bij falen en nalatigheid en dat we zonder verzoening en vergeving kunnen. Ik denk, dat we in onze tijd over het algemeen veel te heroïsch geworden zijn. We vinden ons zelf te geweldig. Borstgeroffel overheerst, het gebogen hoofd van deemoed is niet bon ton. De genade, de gein van verzoening werkt bevrijdend, helend.