De man die bekend werd als de drukker van de Groningse kunstenaarsvereniging De Ploeg wordt op 29 april 1882 in Leens geboren en wordt met 9 anderen op 10 april 1945 bij het Friese Bakkeveen gefusilleerd.Hij is zoon van een veearts, blinkt op de lagere school al uit in tekenen en Nederlands. Na de vroege dood van zijn vader in 1891 verhuist het arme gezin naar Assen en daarna naar de stad Groningen. Hij gaat er naar de rijks-HBS. Na drie jaar komt hij te werken bij uitgever-drukker T.J.Borgesius te Sappemeer. Van 1903 tot 1907 is hij als journalist verbonden aan het Groninger Dagblad en de Nieuwe Groningsche Courant. Sinds 1907 opereert hij als zelfstandig boekdrukker en als uitgever met circa twintig man personeel. In 1918 wordt De Ploeg opgericht en Werkman wordt er lid van en vervaardigt de affiches en catalogi en van 1921-22 geeft hij het Blad voor kunst uit, waarvan hij samen met o.a.Jan Wiegers en Jan Gerrit Jordens de redactie vormt. Van 1922 tot 1926 geeft hij in eigen beheer The next call uit, waarin het ook tot uitwisseling komt met avantgardisten uit Paris, Antwerpen en zelfs Rusland. Werkman schrijft tevens gedichten en proza met het karakter van poëzie, in de stijl en geest van de Dada-stroming. Manifesten schrijft hij om het culturele leven in Groningen wakker te schudden, zoals Groeiende lach. Gedurende de oorlog verzorgt hij onder de naam De Blauwe Schuit samen met August Henkels, Adri Buning en Ate Zuithoff uitgaven die weliswaar bedekt kritiek leveren op het nazi-regime. De tweedelige serie ‘Chassidische Legenden I en II’, met teksten van Martin Buber ,stamt ook uit die tijd. Voor de oorlog heeft Werkman al contact met de toenmalige hoofdconservator van het Amsterdams Stedelijk Museum, Willem Sandberg. Sandberg was opgeleid als typograaf en had een goed oog voor het meesterschap van Werkman en koopt veel werk aan van hem voor het museum. Hij geeft hem ook z’n eerste solotentoonstelling in 1939. Op 13 maart 1945 wordt hij gearresteerd op verdenking van het drukken van politiek illegaal werk. Een onterechte, maar wel fatale verdenking. Een maand later wordt hij met 9 anderen geëxecuteerd in de bossen bij Bakkeveen. Uit paniek vanwege het naderen van de Canadezen en zich in die paniek willen ontdoen van gevangenen? Tussen Bakkeveen en de volkshogeschool staat een monument ter nagedachtenis en Werkmans graf vinden we op de begraafplaats van het Friese dorp. Een school voor voortgezet onderwijs in Groningen is naar hem genoemd. Er zijn diverse boeken over hem verschenen en in 1992 werd door Gerrard Verhage een docudrama over z’n laatste levensdagen gemaakt: Ik ga naar Tahiti.De leden van de Blauwe Schuit, met van links naar rechts:Zuidhoff, Henkels, Werkman en Buning.
10 april Hendrik Werkman
Leave a reply