6 april is ook de sterfdag van Albrecht Dürer, die  acht jaar later dan de Italiaanse schilder overleed en ook een 20 tal jaar ouder. Ik kies hier voor  Rafael Sanzio, zoals z’n naam voluit luidt, omdat hij door mijn talrijke bezoeken aan Rome nog net iets meer leeft dan de Duitser en omdat stierf op z’n verjaardag. 6 April 1520 stierf hij in Rome, 6 april 1483 werd hij geboren in Urbino. Hij is dus slechts 37 jaar oud geworden, maar met nalating van een verbijsterend mooi oeuvre. Tijdens zijn jeugd krijgt hij schilderles van zijn vader, die hij overlijdt als Rafael 11 jaar is. Van 1500 tot 1504 is hij leerling van Perugino en werkt waarschijnlijk onder diens leiding aan fresco’s in Perugia. In die tijd vervaardigt hij ook het schilderij De droom van de ridder. Zijn stijl lijkt zeer op die van Perugino. Vanaf 1504 treffen we hem aan in Florence, waar hij van stijl veranderde onder invloed van Michelangelo en vooral Leonardo da Vinci. Om onduidelijke redenen vertrekt hij eind 1508 naar Rome. Het kan zijn dat hem ter ore is gekomen dat paus Julius II de privé-vertrekken in het Vaticaan opnieuw wil laten decoreren. In elk geval in 1509 krijgt hij de opdracht voor één ervan, de Stanza della Segnatura. Hij schildert over o.a. het werk van z’n eerste leermeester heen. Er volgen nog drie zalen die hij  schilderend nieuw decoreert: de Stanza di Eliodoro, de Stanza dell’ Incendo en de Sala di Constantino. Met Michelangelo wordt hij daarmee de voornaamste kunstenaar van het Vaticaan. Let wel het betreft hier allemaal fresco’s, een veeleisende en nauwlettende techniek.  De Stanza della Segnatura, die gereed komt in 1511 is gewijd aan het menselijk verstand en trekt met twee grote fresco’s de meeste aandacht: De Atheense school en de Disputa. eerstgenoemde toont Plato en Aristoteles omringt door een groep klassieke filosofen. Plato wijst naar de hemel, Aristoteles naar de aarde. Zoals in het christendom hemel en aarde te samen verenigd worden, zo ook in de klassieke oudheid, beiden zijn niet in tegenspraak met elkaar. Er wordt wel beweerd dat Da Vinci model stond voor de figuur van Plato. Heraclitus die vooraan op een vierkant blok steen steunt heeft de trekken van Michelangelo en zo zijn er meer die gelijken op bekende van Rafael.

Het tweede fresco doet hetzelfde met theologen en kerkleraren die disputeren over het Heilige Sacrament.

Tegenover De school van Athene die de natuurlijke waarheid vertegenwoordigt, geeft dit fresco de bovennatuurlijke waarheid weer. Het fresco laat het niveau van de hemel en dat van de aarde zien. Bovenin is God verbeeld met de wereld in zijn hand, daaronder Jezus met Maria en Johannes de Doper, met de H.Geest als witte duif. Op de wolk apostelen, evangelisten en martelaren. Benedenaards zien we heiligen en kerkvaders en vorsten, zoals Julius II zelf.

Het derde fresco, Parnassus, is gewijd aan de literatuur en laat klassieke en voor die tijd moderne schrijvers zien rondom Apollo en de Muzen op de berg Parnassus. Op de vierde muur zien we drie van de vier kardinale deugden: wijsheid, moed en matigheid afgebeeld. Voor de vierde deugd, rechtvaardigheid, heffen we het hoofd, waant die vinden we verbeeld op het plafond.

De Stanza di Eliodoro is genoemd naar een van de vier thema;s die geschilderd zijn: de verdrijving van Heliodorus uit de tempel, uit het tweede boek van de Makkabeeën. Verder zien we De bevrijding van Petrus uit de gevangenis, De ontmoeting van paus Leo de Grote en Attila en De mis in Bolsena: het bloeden van de hostie in 1263, nadat een priester uit Bohemen geen geloof hechtte aan de transsubstantiatie.

de verdrijving van Heliodorusde bevrijding van Petrusontmoeting Attila en puas Leo Ide mis in Bolzena

De Stanza dell’ Incendo werd ten tijde van Julius II gebruikt voor vergaderingen van het hoogste rechtscollege van de Heilige Stoel, onder leiding van de paus zelf. Rafael schildert ze over ten tijde van het pontificaat van Leo X, die de kamer als eetkamer gebruikt. De fresco’s laten de aspiraties van deze paus zien aan de hand van voorvallen uit het pontificaat van Leo III en Leo IV. Uit dat van eerstgenoemde zien we de kroning van Karel de Grote: kerk staat boven de staat!, en de eed van de paus en uit dat van Leo IV de brand in de Borgo en de slag van Ostia.

Sala di Costantino : De kamer die voor recepties werd gebruikt is gewijd aan de overwinning van het christendom over het heidendom. Met het leven van keizer Constantijn als centraal gegeven. Rafel was al overleden toen dit geschilderd werd, het zijn z’n medewerkers geweest, in zijn stijl die het hebben gewrocht. We zien het visieon van het kruis, de slag om de Milvische brug, de Donatio Constantini, het document ( een vervalsing uit latere tijd) waarin Constantijn het wereldlijk gezag zou overgedragen hebben aan paus Silvester I en tot slot de doop van Constantijn.

In 1519 kwam een serie fresco’s met Oudtestamentische verhalen gereed, in wat we nu kennen als de Loggia van Rafel. Echter alleen het ontwerp kwam van hem. Na de dood van Bramante in 1514 volgt Rafael hem op als architect van de St.Pieter, tevens is hij betrokken bij archeologisch onderzoek in Rome.

Rafel werkte ook voor de bankier Chigi: portretten en het werk De drie gratiën. Beroemde portretten zijn ook dat van paus Leo X (1513-1521), van Baldassare Castiglione en La Donna Velata (de gesluierde vrouw) en hij is bekend vanwege z’n talloze, tedere Madonna’s. Zijn laatste werk is de Transfiguratie, die door leerlingen is afgemaakt na zijn dood.zelfportret (Uffizi)Transfiguratie (Vaticaanse Musea)Madonna (Hermitage)

Rafel stierf op goede vrijdag en zijn vroege dood schokte Rome diep, zelfs de paus nam schreiend afscheid van hem bij zijn baar. Hij ligt begraven in het Pantheon. Het grafschrift – woorden van kardinaal Pietro Bembo – vereert hem als volgt: ‘Hier ligt Rafel; bij zijn leven vreesde de natuur door hem te worden overwonnen, bij zijn dood ook zelf te zullen sterven’.