Daar nestelt de pijlslang, legt haar eieren, broedt ze uit en koestert ze in de schaduw;                   ja, daar verzamelen zich gieren, de een bij de ander.

Jesaja 34: 15

Al de eerste keer dat mijn ouders mij meenamen naar Artis werd ik het meest getroffen door de gieren, van welke soort dan ook. Dat is nog steeds zo. Voer voor psychologen!                     Het liefst zou ik na m’n dood mijn lichaam hun veil willen geven, naar de Zuid-Amerikaanse indianentraditie in de Andes. Het zullen echter wel de wormen worden.                In de Bijbel behoren de gieren tot de onreine dieren. Ze zijn niet koosjer. En als zodanig treden ze op in Jesaja 34. Gieren zijn overigens zeer nuttig: het zijn aaseters.                

Tegenover de redding van Jeruzalem in hoofdstuk 33 staat de profetie van de ondergang van de krachten en machten die de vrede van het Godsrijk in de weg staan, samengebald in Edom. In bloedige beelden wordt de vernietiging ervan geschilderd. Edom zal plaatsmaken voor een wildpark, waarin doornstruiken en distels opschieten, jakhalzen en wilde honden rondspoken, gifslangen vrij spel hebben. En waar een gierenkolonie gehuisvest is. Het Wereld Natuurfonds zou er de vingers bij aflikken. Maar in de jesajaanse profetie is het teken van een onleefbare wereld. De Bijbel houdt er een eigen ecologie op na!      

In ons land komt af en toe een vale gier binnen dwalen. Zie hieronder. Andere bekende Europese gier is de lammergier.

                                         vale gier                                                                        lammergier

Toen Juda haar zag, hield hij haar voor een hoer,                                                                                     omdat zij haar aangezicht bedekt had.                                                                                                       En hij wendde zich tot haar aan de weg                                                                                                             en zei: Welaan, laat mij toch tot u komen,                                                                                                           want hij wist niet dat het zijn schoondochter was.                                                                                                    Daarop zei zij: Wat zult gij mij geven, wanneer gij tot mij komt?                                                                   En hij zei: Ik zal u ee geitenbokje van de kudde zenden.

Genesis 38: 15-17

Niemand heeft mooier een geit geschilderd dan Jan Mankes, te bewonderen in Museum Belvedere bij Heerenveen. Je zou er verliefd op worden! Geiten waren geliefde offerdieren in tabernakel en tempel. Eerder behandelden we de bok al als zondebok.         In het wonderlijke verhaal van Genesis 38 is een geitenbokje op bijzondere wijze een soort offerdier. Juda’s oudste zoon sterft zonder nageslacht. Naar gebruik met de tweede zoon dan de weduwe tot vrouw nemen en voor nageslacht zorgen. Het zgn. leviraatshuwelijk oftewel zwagerhuwelijk. Deze, Onan, voelt daar niets voor, want hij weet dat het eventuele nakroost nooit van hem zou zijn, hij zou slechts zaaddonor zijn. Zodra hij bij zijn schoonzus komt, verspilt hij zijn zaad op de aarde, staat er. Zo zijn we op onanie gekomen. Maar het zou net zo goed ‘ voor het zingen de kerk uitgaan’ geweest kunnen zijn. Ook Onan sterft. Juda vreest dat het met de volgende zoon de zelfde kant op zal gaan en stuurt Tamar, de vrouw van zijn oudste, Er, naar haar ouders. In de Bijbelse grondgedachte dreigt zo de toekomst van Juda, waaruit de Messias zou voortkomen, dood te lopen. Maar Tamar houdt daaraan vast en verzint een list. Juda is weduwnaar geworden en na de rouwtijd gaat hij naar een schaapscheerdersfeest – hij is wel toe aan een verzetje. Tamar weet dat, verkleedt zich als hoer en weet haar schoonvader te verleiden. Hij komt er later pas achter met wie hij zich verenigd had. De prijs was een geitenbokje, die hij later zou toezenden. Als onderpand gaf hij een ring. Als hij later dat bokje wil geven, wordt de hoer niet gevonden. Drie maanden later krijgt Juda het bericht dat zijn schoondochter hoererij had bedreven en daarna ook nog zwanger was geraakt. Juda ontsteekt in woede en wil haar verbranden. Zij stuurt dan de ring met een briefje dat ze zwanger is van de man die die ring had gegeven. Enfin, Juda erkent zijn fout en haar recht. Ze baart uiteindelijk een tweeling, waarvan de eerste de naam Perez krijgt, hetgeen ‘doorbraak’ betekent: de Messiaanse toekomst is weer open.                                          Als één verhaal duidelijk maakt dat de bijbel niet geschikt is voor een burgerlijk-christelijke seksuele ethiek, is het dit wel.

  Geitje van Jan Mankes                                                                                                                

De scepter zal van Juda niet wijken, noch de heersersstaf tussen zijn voeten,                                            totdat Silo komt en hem zullen de volkeren gehoorzaam zijn.                                                               Hij zal zijn ezel aan de wijnstok binden en het jong zijner ezelin aan de wingerd.

Genesis 49: 10-11

Een ezel spreekt tot de verbeelding vanwege z’n dubbelzinnige karakter. Enerzijds koppig, anderzijds dom. (Ofschoon wij vaak nog dommer zijn en in ons foute domme gedrag in herhaling vallen) Aan de ene kant eenzelvig, aan de andere kant zo vertederend dat elk kind het wil aaien en berijden. In Ossendrecht kende ik twee ezels die verzot waren op Fishermans Friends, hoe heter hoe beter. De ezelbaas nodigde me uit dat uit te proberen. Hij zei: ‘neem maar een flinke hand vol’. En ja wel ze waren zo gretig dat ik nog hun tanden voel aan mijn vingers. Het schuim liep hen uit de bek, maar het ging er in als koek. Nog even over die domheid: dat is onze interpretatie en het is zeer de vraag of die juist is. Sterker nog ze zijn juist erg intelligent en bovendien voorzichtig. In tegenstelling tot paarden zijn het geen vluchtdieren. Bij gevaar verstarren ze compleet, wat we terug zien in het verhaal van Bileam in Numeri. Heb je het vertrouwen gewonnen dan zijn zeer vriendelijk en volgzaam. Die spreekwoordelijke domheid komt uit o.a. de Grieks-Romeinse sagen, waarin de ezel met wellust en stupiditeit in verband wordt gebracht. Midas kreeg ezelsoren als symbool van z’n verstandelijke tekortkomingen omdat hij in een muzikale wedstrijd voor pan koos en niet voor Apollo, wat als een domme zet gezien werd. Ezelsoren horen bij de narrenkap.

De ezel is het dier van Juda; aan de wijnstok gebonden het symbool van het vrederijk. Davids zoon, wiens naam bol en vol staat van vrede, Salomo (shalom) houdt z’n intocht in Jeruzalem als koning op een ezel.                                                                                                                  Het is dan ook niet voor niets dat die ‘andere’ zoon van David, Messias Jezus – uit de stam van Juda – eveneens zijn intocht houdt op een ezelin, vergezeld van een veulen( Mattheus) of op een ezelsveulen (Lukas). En zo vervult hij de profetie ook van Zacharia.     Dus niet op een paard. Dat is voor koningen die uit zijn op brute macht, glamour en glitter alleen, op oorlog uit zijn, een paard is een oorlogsdier.                                                       Nee, op een ezel, dat dier dat hoort bij een vrederijk, gegrondvest op zachtmoedigheid en dienstbare menselijkheid. 

Theun de Winter, journalist, schrijver en dichter van het lied Terug naar de kust, richtte jaren geleden op Texel, waar hij woont een ezelvereniging op, die ezels opvangt, de edelgedachte promoot met als kern ‘eigenzinnigheid’.

      Giotto -Jezus op een ezel                                          Tafeltje dek je, ezeltje strek je

Laatste is uit sprookje van geer. Grimm: Tafeltje dek je, ezeltje strek je en knuppel uit de zak

                                                                                       Don Quichot op paard, Sancho Panza op ezel           Dik Trom op ezel – Hoofddorp