Uit de overlevering was me bekend dat de Vossen, ook onze familie, al eeuwen in Het Gooi wonen. Ik behoorde zelf tot de laatste zgn. erfgooiers. Had dus het recht om een hoeveelheid vee, een schaar, te laten weiden. Maar evenals mijn vader – hij tegen z’n aanvankelijke bedoeling – en vele, vele anderen maakte ik van dat recht geen gebruik. Met duizenden was ik een niet-scharende erfgooier. In de zeventiger jaren van de vorige eeuw was het aantal scharende zo klein geworden en de grond waarop zij schaarden zo tot een minimum gedaald door verkoop van gronden aan de gemeenten die wilden en moesten uitbreiden dat de vereniging van erfgooiers – Stad en Lande van Gooiland – werd opgeheven. De boeren werden ruimschoots gecompenseerd – zodoende kon de jongste broer van mijn vader een boerenbedrijf kopen in Mastenbroek – de rest van het geld werd verdeeld onder de niet-scharende Erfgooiers. Er werden vellen met coupons verstrekt die je met regelmaat kon verzilveren. Ik studeerde in Utrecht en kreeg van thuis te horen wanneer ik een coupon bij de plaatselijke Rabobank kon omwisselen voor een leuk bedrag als welkome bijdrage in mijn studiekosten. Erfgooiers dus en dat betekende dat we als Vossen zeker in de achttiende eeuw al in Huizen woonden, want het recht van scharen was toen vastgesteld, omdat steeds meer mensen van buiten kwamen die land kochten, land waarop gebruiksrecht gold van oudsher, maar betwist door de nieuwe eigenaren.
Maar door onderzoek van met name Maria Vos-Blekemolen weet ik nu dat onze stamboom op z’n minst teruggaat tot de 16e eeuw. Uit haar onderzoek blijkt dat er meerdere stambomen Vos traceerbaar starten eind 16e , begin 17e eeuw. Zij komt tot acht bomen, waarvan nog niet duidelijk is hoe die weer eventueel ‘takken’ zijn van bomen of zelfs 1 ‘boom’ daarvoor. Ooit hoorde ik de theorie dat de oorsprong van de Vossen in Brabant ligt, waar twee broers leefden die zogenoemd werden – vanwege uiterlijk, gedrag, sluwheid? – en dat onenigheid over grond de ene broer deed besluiten noordwaarts te trekken en zo in Het Gooi terecht kwam. Een variant van de gelijkenis van de verloren zoon! Het is een onomstotelijk feit dat in Brabant ook veel Vossen te vinden zijn. Maar dat geldt ook voor Groningen en andere delen van het land; het is een veel voorkomende naam. Een paar jaar geleden interviewde ik in Ossendrecht Marianne Vos en heb haar onze mogelijke verwantschap in een ver ver verleden voorgehouden. Marianne en haar familie stamt uit het noordelijkste stukje van Brabant, het Land van Heusden en Altena, preciezer Babyloniënbroek. Overigens is het Hongaarse woord voor ‘vos’ roka. Het is mij gebleken dat die naam nog al onder zigeunerfamilies voorkomt!
De acht ‘bomen’ of ‘tronken’ van Maria Vos- B. zijn:
Elbert Pietersz – 1535-1618
Willem Vos ca. 1600
Elbert Freecksz – 1609 – 1661
Elbert Lambertsz – 1625-1676
Gijsbert Jansz – 1626 -1677
Lambert Elberts overleden 1716 in Blaricum
Cornelis de Vos , geb. te Hilversum en in 1745 in Huizen overleden.
onbekenden Vos
Onze stamboom begint met Elbert Freecksz, zijn vader moet wel een Freeck geweest zijn, maar nader onderzoek is nog gewenst.
- Elbert Freeksz Vos – 1609- 1661
- Jacob Elbertsz Vos (derde kind, 2ezoon) – 1637-1686 trouwt met Machteldje Aarts (1ehuwelijk): hij neemt in 1662 een stuk grond van zijn vader over.
- Aart Jacobsz. Vos (5ekind, 3ezoon) – 7 juli 1665- overl. na 1723. Trouwt met Grietien Jans; hij is kerkmeester en mede verantwoordelijk voor het verplaatsen van de preekstoel van de torenmuur naar het koor. Een inscriptie in een balk boven het koor vermeldt zijn naam.
- Jan Aartsz Vos (2ekind, 2ezoon) -12 sept.1700 – 27 dec.1769 , 2ehuwelijk met achternicht Marritje Cornelissen Smit;
- Aart Jansz. Vos ( 6ekind, 5ezoon) – 14 dec.1749- 13 mrt 1829, trouwt met Zwaantje Gerrits Deetman uit Elburg; hij is schepen.
- Gerrit Jan Vos (3ekind, 2ezoon) 17 nov.1776 – 17 mrt 1852 – trouwt met Geertje Hage; hij wordt vermeld als erfgooier en taander.
- Klaas Vos – (4ekind, 2ezoon , vormt met Zwaantje een tweeling) 1805-1853, trouwt met Nelletje Hendriks Maasen Zeeman. Huwelijk met twaalf kinderen. De oudste, Hendrik, overlijdt binnen een jaar; de tweede, ook Hendrik, verdrinkt in de Zuiderzee, een dag vóór zijn 14everjaardag; dan volgen Geertje en Harmpje; daarna wederom dubbel drama: het binnen een jaar overlijden van twee keer een Gerrit Jan, de derde Gerrit Jan wordt niet ouder dan 12 jaar; er tussen zit nog een Aaltje; Klaas is dan het negende kind; de tragiek blijft toeslaan: Geziena wordt niet ouder dan acht en de derde Hendrik haalt z’n 1everjaardag ook niet; de twaalfde is Nelletje en die wordt ruim 82 jaar! Deze eerste Klaas is onze betovergrootvader.
- Klaas Vos (9ekind, 5ezoon, maar de eerste overlevende van de jongens en gaat dus zo verder als stamvader) -1842 – 1886; trouwt op 4 mei 1873 met Aaltje Schaap (100 jaar later trouw ik op 3 mei) Op 5 april 1774 wordt een levenloze dochter geboren; op 29 mei 1875 een levenloze zoon en een dag later sterft ook de moeder. Op 30 sept. 1877 huwt onze betovergrootvader zijn achternicht Emmetje Doorn (1849- 25 jan.1914). Dat huwelijk kent zes kinderen: Nelletje (juli 1878); Zwaantje (1880 – 1955), trouwt in 1906 met Jakob Kos (1880-1958) Geertje (20 okt.1880- 16 jan.1922). Dan volgt onze opa (19 mrt 1882-7 juli 1960); dan volgt Hendrik (8 jan.1884-14 dec.1886) en tenslotte Klaasje (1886- 10 juni 1972). Hun vader sterft jong en Emmetje blijft met kinderen achter in de leeftijd van acht, zes, vijf, 4 en 2 baby’s.
- Klaas Vos (1882-1960)– opa is dus het vierde kind en 1ezoon – en trouwt pas in 1919 (24 mei), met de dan ook al 29 jarige Jannetje Visser ( 7 febr.1890-25 jan.1970). Zij krijgen 12 kinderen:
- Klaas Vos – 1 mrt 1920 – 17 april 1992 – gehuwd met Engelina Teeuwissen (18 okt.1922- 13 juli 2013)
- Jan Vos – onze vader – 17 febr.1921 – 9 sept. 2008 – gehuwd met Sibbeltje van der Poel – 5 april 1923 – 22 maart 2011.
- Emmetje Vos – 16 mrt 1922 – 20 okt.1989 – gehuwd met Jacob Jan Verhulst -14 mrt 1918-10juni 1993.
- Jakob Vos – 15 janu 1923 - ; gehuwd met G.Vlaanderen (
- Hendrik Vos – 30 jan 1924 -22 mrt 2004
- Tijmen Vos – 9 febr.1925-30 nov.2010, gehuwd met Aaltje Rebel – 16 dec.1922 -24 juni 2009
- Dirk Vos – 14 dec 1926-27 dec 1926- dertien dagen oud dus slechts
- Dirk Vos -15 febr.1928 – 10 mrt 1928 – nog geen maand oud
- Ebbetje Vos – 1 febr.1929 -27 april 1959, moeder van Marion
- Dirk Vos – 4 mrt 1930 - ;gehuwd met Grietje Roodhart
- Cornelis Vos – 29 april 1932 – 17 mei 2013
- Geertje Vos – 28 aug 1934 – 7 mrt 2010, gehuwd met Klaas Pelsma
Ik ben dus de vijfde Klaas. Een zoon van oom Dirk is eveneens genoemd naar zijn grootvader, maar is jonger.
Vroeger en ook nu wederom nu ik teruggekeerd ben naar mijn geboortegrond werd en word mij nog wel eens gevraagd van wie ik er één ben. Mijn antwoord: ik ben Klaas van Jan van Klaas van Emmetje. Dat zegt alles over de belangrijke plek die mijn overgrootmoeder heeft gespeeld, haar man overleed op jonge leeftijd en zij hield het gezin in alle opzichten overend. Zie op deze site het artikel over haar: Emmetjes Hout.
Haar portret siert ook mijn huidige onderkomen en ik kijk niet zonder trots regelmatig naar haar!