13 maart De achttien doden

Het is de titel van een gedicht van de vader van Remco Campert, Jan Campert, dat hij schreef naar aanleiding van de executie van vijftien leden van de verzetsbeweging onder eiding van Bernard IJzerdraat, De Geuzen, en drie deelnemers aan de Februaristaking, CPN-leden, op 13 maart 1941, op de Waalsdorpervlakte bij Den Haag. Moedige , vaak , jonge mensen, die zich niet konden neerleggen bij de terreur van de bezettende macht, bij de bezetting zelf. Laatst maakte ik een uitvoering mee van de Johannes Passion van Bach mee in de Wilhelminakerk in Dordrecht. Toen realiseerde ik me niet, dat het de (gereformeerde) kerk was van een van de ge-executeerden, Leendert Keesmaat, dertig jaar oud en ouderling van die kerkgemeenschap. Hij was onderwijzer en lid van De Geuzen, net als zijn broers Arie en Wim. In november 1940 wordt hij opgepakt en gevangengezet in de Scheveningse strafgevangenis, het Oranjehotel. Zijn vrouw die op bezoek komt wordt ook vastgezet, maar komt na een tijdje vrij, evenals z’n broer Arie, bij gebrek aan bewijs. Z’n broer Wim zit ook vast en krijgt uiteindelijk, omdat hij nog minderjarig is, levenslang. Zowel Leendert als Wim ondergaan de vreselijkste martelingen, maar laten niets los.  Het gedicht van Campert wordt gepubliceerd in het ondergrondse Vrij Nederland en daarna met een tekening van Fedde Weidema, pseudoniem Coen van Hart, door de Utrechtse student Geert Lubberhuizen uitgebracht en in een naar schatting hoeveelheid van 15.000 exemplaren voor 5 gulden verspreid en verkocht. De opbrengst zet Lubberhuizen in voor het Utrechts Kindercomité, dat Joodse kinderen helpt onderduiken. de rijmprent is tevens het begin van Lubberhuizen als uitgever, begin van De Bezige Bij.

De achttien zijn: Geuzen: Jan Wernard van den Bergh, George den Boon, Reijer Bastiaan van der Borden, Nicolaas Arie van der Burg, Jacob van der Ende, Albertus Johannes de Haas, Leendert Keesmaat, Arij Kop, Dirk Kouwenhoven, Jan Kijne, Leendert Langstraat, Frans Rietveld, Johannes Jacobus Smit, Hendrik Wielenga, Bernardus IJzerdraat. Februaristakers: Hermanus Coenradi, Joseph Eijl, Eduard Hellendoorn. Hun namen zij ons tot dankbare gedachtenis.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

You may use these HTML tags and attributes: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>