Toen hij nog trainer was van Ajax werd hem ooit door een woedende supporter toegevoegd dat hij een ‘pannenkoek’ was. Niet veel later gooide Marco van Basten de handdoek in de ring: hij voelde zich niet geschikt als trainer. Gaf hij daarmee toe een pannenkoek te zijn? Nee natuurlijk. Hij is noch een pannenkoek, noch een koekenbakker.   Zijn kijk op het voetbal staat wat mij betreft buiten kijf. Sinds een tijdje geeft hij daar blijk van in columns in V.I. Het blad is er door verrijkt. Van Basten is helder in zijn visie en schuwt niet de koe bij de hoorns te vatten. Deze week zegt hij onomwonden dat het Plan Cruijjf meer weg heeft van de Fabeltjeskrant en één grote komedie. Het ging en gaat volgens hem om macht. En ik voeg er aan toe: wellicht ook om geld. Cruijff reageert, zo als te verwachten viel: hij wast z’n handen in onschuld; hij heeft geen macht, want geen functie en hij legt de verantwoordelijkheid bij de staf en directie. En vindt ook dat de jeugdopleiding al goed werk heeft geleverd. Nu moet gezegd dat Tete, Riedewald en Bazoer alles in zich hebben om vedetten te worden. Alleen Bazoer komt wel recent van PSV, de andere twee zaten ook al in de ‘oude’ opleiding en om nog een talent te noemen: El Ghazi heeft lang in de opleiding van Sparta gezeten. En dat is nooit anders geweest. Van Basten zelf ( en ook Vanenburg) stroomden ook laat in in de jeugdopleiding van Ajax. Uitzonderlijke talenten dienen zich ‘natuurlijk’ aan, hetzij in de eigen directe omgeving of bij andere clubs en dan gaat het om goede scouting en direct handelen om ze binnen te krijgen. Verder gaat het om wat je met talenten doet: welke trainers, welke visie, welke oefenstof. Van Basten heeft, denk ik, gelijk als hij daarover stelt in een eerdere column dat Ajax al lang niet meer het voorrecht en de voorsprong heeft van een uitstekende jeugdopleiding. Waarin onderscheidt je je nog? Sinds de ordinaire revolutie is er bij Ajax een plan ontwikkeld, waarin aan alles gedacht wordt, met performancecoaches (oud-toppers uit andere sporten, zoals atletiek, judo), met meer individuele trainingen, vaker trainen, rouleren van trainers, nabootsen straatvoetbal, diëtisten, die zelfs nu met spelers een eigen moestuin gaan aanleggen etc, etc. Ik heb een docu er over gezien en het ziet er op het oog erg indrukwekkend uit. Je vraagt je wel af: kunnen en mogen die kinderen nog kind zijn? Het lijkt het vroegere Oostblok wel, waar kinderen zo gekneed en  gedruild werden, dat ze later trauma’s opliepen. Het is ook de kritiek van Van Basten: het is te professioneel, het is doorgeslagen. Met als gevolg wellicht ook dat juist aanvallers niet meer geleverd worden, die het juist moeten hebben van intuïtie, avontuur en killersinstinct. En dat leer je het best op straat.  Teveel voetballen onder begeleiding gaat ook tegen staan.  Het is volgens mij niet voor niets dat er talloze middenvelders worden afgeleverd. En dan lever je goed opgeleiden af: wat gebeurt daar mee in het eerste? Ik zie nu talenten langzaam verdrinken omdat blijkbaar Barcelona het voorbeeld is, waar juist een paar exceptionele spelers verantwoordelijk zijn voor het nagestreefde tikki-takki. Rondspelen is heilig verklaard, controle over de wedstrijd is doel in zich zelf geworden. Spelers willen dat volgens van nature niet. Voetbal is een spel waar je van houdt , omdat het van nature vol avontuur zit, onverwachtheid, strijd om de bal, doelgericht. Ontneem je het plezier dan zakt de mentaliteit ook in. En kom ook niet aan dat de Hollandse School achterhaald is. Ja, de huidige invulling er van. Bij de Hollandse School hoort ook mentale hardheid en  stevig ingrijpen, duels aangaan. het grote Ajax kende meedogenloze verdedigers als Krol, Suurbier, middenvelder als Neeskens. Erbij, Wouters, Davids, ook zij horen bij de Hollandse School. En Israel, Lasaroms en zo kan ik doorgaan. Michels haalde niet voor niets Vasovic. Nu is de Hollandse School een dansschool geworden: leuk, frivool, trucjes, maar je koopt er niets voor. Ajax mist in de staf een Bobby Haarms, die garant stond voor mentale hardheid en in het elftal missen ze wat vroeger tot de normale ‘bagage’ van een elftal behoorde: routiniers. Toen Rijkaard terugkwam – die sierlijk en hard was – kwam Ajax in balans en reeg het successen aaneen. Een beperkte voetballer als Poulsen bleek een paar jaar geleden genoeg om een kampioenselftal te vormen. De Boer staat achter Cruijff, zegt hij. Hij kan wellicht niet anders, durft niet anders, want reken maar dat JC wel macht heeft, als een capo di tutti cap op de achtergrond. Cruijff is een stokebrand, die als het vuur hoog oplaait, aan komt lopen en met uitgestreken gezicht vraagt: goh, brand? Hoe zou dat toch komen?  Als De Boer echt meent wat hij zegt, vrees ik, dat we we nog menig potje zullen zien ,zoals afgelopen zondag en gisteren en dan maar hopen dat de andere teams weer zoveel steken laten vallen dat toch een schaal weer wordt binnengesleept. Na elke wedstrijd hoor ik dat het beter moet en ook beter zal worden, maar tot nu toe blijft het bij roepen en loze beloften.