In deze tijd van het jaar krijgen leden van de kerk een acceptgirokaart in de bus voor een bijdrage aan de solidariteitskas. Uit die kas krijgen plaatselijke gemeenten steun voor het overbruggen van tijdelijke problemen. De afdracht is verplicht en bedraagt 10 euro per lid. Wij vragen die verplichting tot eigen verantwoordelijkheid te maken, vandaar die acceptgirokaart die bij alle leden wordt rondgebracht. Elk jaar schrijf ik daar een soort aanbevelingsbrief bij. Die van dit jaar vindt u hieronder.
GIJ ZULT DELEN
Wie de goede gewoonte kent van regelmatig kerkbezoek weet dat we in een reeks zitten over de Tien Geboden. Of nog beter, zoals Exodus ze zelf noemt de Tien Woorden. Het laatste Woord vóór de kerst is het achtste. De laatste twee komen eind januari aan bod. Dan weet u dat al vast. Het achtste luidt: Gij zult niet stelen. Kort en krachtig. Een overduidelijke regel, zult u zeggen. Daar zit geen woord Spaans bij. Behoeft dit woord nog toelichting? Je moet van andermans spullen afblijven, punt uit. Alleen spullen? Hoe zit het met ideeën, plannen, gedachten? Nu wordt het al gecompliceerder. want luidt het gezegde niet: ‘beter goed gejat dan slecht bedacht’? Neem mijn eigen werk. Ter voorbereiding van de preken heb ik de beschikbaarheid over diverse zgn. commentaren en over preken van anderen. Daaruit put ik soms , schaamteloos en zonder schuldgevoel.
Om het nog wat ingewikkelder te maken: in de Bijbel, zeker in het O.T. staat het achtste gebod in de context van een samenleving, waarin eigendom nooit absoluut is. Sterker nog: bezit hoor je te delen met wie niets heeft, de armen en weerlozen. Met name de profeten Hosea, Amos en het boek Leviticus zijn hier zeer duidelijk in. Het gaat er om dat niemand uit de gemeenschap verloren mag gaan. De Middeleeuwse theoloog Thomas van Aquino heeft dat in zijn hoofdwerk ‘Summma Theologiae’ als volgt uitgewerkt:
- Mensen genieten er persoonlijk van om een eigen deel van Gods schepping te kunnen bezitten en gebruiken.
- 2. Op deze manier wordt er via privé-eigendom een maatschappelijke orde gecreëerd waarin mensen de vruchten van de aarde kunnen delen.
- 3. Deze maatschappelijk vastgelegde eigendomsverhoudingen zorgen voor onderlinge politieke vrede. Mensen hoeven hun bezit niet met geweld tegen anderen te verdedigen.
Dit pleidooi op Bijbelse gronden heeft op veel plekken, ook in ons land, vorm gekregen in de zogenaamde meenten. In het Gooi heeft dat gemeenschappelijk gebruik van gronden het langst bestaan. En het vervult me met enige trots dat ik zelf ook een Erfgooier genoemd mocht worden, ofschoon ik geen gebruik heb gemaakt vee te laten weiden op de meent.
In ‘Erfenis zonder testament’, het boek dat Maarten van Buuren en Hans Achterhuis schreven over de Tien Geboden, pleit laatstgenoemde in zijn behandeling van het achtste gebod voor het opnieuw instellen van meenten, voor een economie , gebaseerd op delen.
Dat moet ons als leden van de kerk-gemeen-schap aanspreken. Tot het ideaal van onze gemeenschap behoort het alles delen en tegen achterbaksheid op dit punt: Handelingen 4 en 5 (Ananias en Saffira).
Juist een kerkgemeenschap mag voorgaan in het delen, niet alleen van elkaars lusten, maar ook van elkaars lasten.
Kortom: solidariteit behoort tot ons wezen.
ds. Klaas Vos