Van 1965 tot 1970 zat ik op de Kweekschool voor Onderwijzers Rehoboth in Utrecht. Uit die tijd heb ik in de boekenkast een verzameling gedichten staan onder de titel ‘Dichterkeur’. Dr.W.J. Brandsma is de bloemlezer. Op het schutblad zie ik de bundel destijds fl. 3,90 kostte en een zelf aangebracht etiketje vermeldt na mijn naam waar ik toen woonde: Valkenaarstraat 37, Huizen (NH). Al bladerend trof mij het gedicht ‘Modern schilderij van het Friese dorp Wommels’ van Jac. van Hattum.
Modern schilderij van
het Friese dorp Wommels
Over het dorp staat Meinte IV,
de goudbekroonde stamboekstier;
begrensd door vier lijnrechte sloten
ligt Wommels tussen Meintes poten.
En verder ligt, naar alle kant,
gegazonneerd, Gods eigen land;
en in die welige landouwen
grazen, gestamboekt, Meintes vrouwen.
Minutieus, tot op het uur
der wijzerplaat in miniatuur,
is onder Meinte weergegeven
het dorp met z’n bezadigd leven.
Onder die huizen is er één
met een moderne gevelsteen:
‘Hier werd’ springt, goud op grijs, naar voren
‘Van Hattum, de poëet, geboren’.
Dan, in de lucht, lazuur en keel,
Het wapen van Hennaarderadeel,
wijl engeltjes ‘t effect verhogen
op flarden wolk de ellebogen.
En wijders ligt op het tableau
een kalf, gebonden, op wat stro;
en vechten zwartmetalen roeken
met bloederige moederkoeken.
In ’t Fries museum staat ’t paneel
te boek als ‘In Hennaarderadeel’
en wordt uitvoeriger beschreven
in: ’Frieslands rijke schildersleven’.
Een lang gedicht om over te typen, luiaard die ik toch enigszins ben, en dus zoek ik op internet. En daar kom ik op de site van mijn oud-collega bij de VPRO en vriend Ronald van den Boogaard ( bezoek die prachtige site: www.ronaldvandenboogaard.nl). In zijn rubriek ZoekPoëzie behandelt hij dit gedicht n.a.v. de regels in het vierde vers:
‘Hier werd’, springt, goud op grijs, naar voren, ‘Van Hattum, de poëet, geboren”.
Ronald trekt naar Wommels op zoek naar die gevelsteen en vindt die steen. Hij schrijft: “Het huis valt niet erg op en staat aan een brede laan te Wommels in het hart van Friesland.
Onder het linkerluikje, bijna op de grond, is een bordje bevestigd met daarop de tekst dat hier de dichter Jac. van Hattum is geboren.
Je moet het weten, want vanaf de straat is het niet te zien”.
Goud geverfde letters ziet hij niet en voor een gevelsteen zit het op een ongebruikelijke plaats en de tekst is veel prozaïscher: ‘Hier leefde de dichter schrijver Jac. van Hattum, 1900-1913.
Van Hattum – homosexueel, aanvankelijk verhuld en na de oorlog openlijk – werd op 10 februari in het laatste jaar van de 19e eeuw geboren, werd onderwijzer en begon eind twintiger jaren gedichten te schrijven. Hij weigerde lid van de Kultuurkamer te worden en bracht illegale drukwerkjes in eigen beheer uit. Tegen het eind van zijn leven begon hij zich excentrieker te gedragen en droeg een kazuifel, waarmee hij zijn verwantschap met de katholieke eredienst tot uitdrukking bracht. Hij schreef ook korte verhalen, soms sarcastisch van aard en toon.
Wommels was tot 1984 de hoofdplaats van Hennaarderadeel. Daarna vormde het samen met Baarderadeel de gemeente Littenseradeel. Op 1 januari 2018 werd deze gemeente in drieën gesplitst, waarbij Wommels toegevoegd werd aan Sudwest-Fryslan. Wommels was eeuwen een centrum van de kaashandel van de zgn. Greidhoek (Greide is grasland op klei). In een voormalig kaaspakhuis is een aardig museum gevestigd. Beroemd, zeker in Friesland, is Wommels vanwege de Freulepartij, de belangrijkste kaatswedstrijd voor jongens van 14-16 jaar. Het was freule Clara de Vos van Steenwijk (Zwolle, 1869 -Vancouver, 1960) die in 1903 deze wedstrijd voor jongensparturen voor alle afdelingen van de Koninklijke Nederlandse Kaatsbond in het leven riep en een fors bedrag beschikbaar stelde. Dat wordt gebruikt voor de echte prijzen: een horloge. De drie jongens van de winnende partuur (partij/team)krijgen elk een gouden horloge. De moeder van de freule is een dochter van de toenmalige grietman van Hennaarderadeel en de band met Wommels wordt inniger wanneer zij een paar jaar bij haar neef mr. Wiarda Willem Hopperus Buma woont. Hij is burgemeester van de gemeente. Behalve het initiatief tot de kaatspartij organiseert ze elk jaar een kinderfeest met een goochelaar en met Sinterklaas krijgen alle gezinnen die het moeilijk hebben één gulden per kind. En in 1901 laat ze een aantal woningen vervangen, die er nog steeds staan. De naar haar genoemde partij wordt elke eerste of tweede woensdag van augustus gespeeld. Ik ben er zelf eenmaal geweest. Het was een zonovergoten dag, de sfeer was als op een Engelse dorpsbraderie, met een vrolijke harmonieorkest, diverse kraampjes voor drankjes en hapjes en geen enkele wanklank. Wie meer wil weten: zie www.defreulepartij.nl
