9 JULI 2021
RK BLAUWHUIS
Blauwhuis dankt zijn ontstaan aan de drooglegging van het Sensmeer in 1632. De bewoners van de nieuwe polder kwamen samen in een in 1640 gebouwd huis met blauwe dakpannen. In 1718 werd de plaats aangeduid als ‘t Blauw Huys.
Het blauwe huis zelf was eigendom van een katholieke dame uit Haarlem, die het ter beschikking stelde als schuilkerk voor de plaatselijke katholieken. Rond deze schuilkerk ontwikkelde Blauwhuis zich tot een katholieke enclave. De schuilkerk werd in 1785 vervangen door een echte kerk, die op zijn beurt in 1871 plaats maakte voor de huidige Sint-Vituskerk.
Sinds 1949 is Blauwhuis officieel een dorp. Daarvoor was Blauwhuis deel van het dorp Westhem, hoewel het toen al een stuk groter was dan dat dorp.
Tot 2011 lag Blauwhuis in de voormalige gemeente Wymbritseradeel.
Blauwhuis was bekend van het dweilorkest Blauhúster Dakkapel, dat regelmatig optrad tijdens belangrijke schaatswedstrijden. Verder is er nog een blaasorkest, de Swalkers Blauhús geheten, en wordt er jaarlijks carnaval gevierd, waarbij het ook (De) Fyfkesryk genoemd wordt.
Westhem (Fries: Westhim) is een dorp in de gemeente Súdwest-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland. Westhem ligt ten ten zuidoosten van Bolsward tussen Blauwhuis en Oudega aan de Westhemmer Opvaart, die uitmondt in het zuidelijk gelegen Rietmeer.
De buurtschap Feyteburen is onderdeel van Westhem, waarbij de kerk van het dorp juist in Feyteburen staat.
In 2023 telde het dorp 80 inwoners. Tot 1949 hoorde Blauwhuis bij het dorp Westhem. Blauwhuis groeide echter groter dan Westhem, en Westhem is voor voorzieningen aangewezen op Blauwhuis.
Het dorp is ontstaan als terpdorp aan de Westhemmer Opvaart naar de Wijmerts. Iets ten zuiden van de terp lag aan de Hemdijk bij Katzijl een sluisje. Hier ontstond een buurtje met de naam Grauwe Kat. Beide zijn in de loop van de tijd aan elkaar gegroeid.
Westhem werd in de 13e eeuw genoemd als Westhem alias Hemdijck, maar dit kan ook een streeknaam zijn. Rond de 16e eeuw komen de namen Vesthem en Westhem voor.
De plaatsnaam verwijst naar een binnenpolder, of een stuk aangeslibd land, van het Oudfriese woord hem.
De kerk van Westhem, de Bartholomeüskerk, in de buurtschap Feyteburen, is gewijd aan de heilige Bartolomeus. De uit kloostermoppen opgebouwde toren van deze kerk stamt uit de veertiende eeuw en vormt het oudste gedeelte van het gebouw. In de toren hangen twee klokken. De oudste dateert uit 1353.
Het randschrift van deze klok luidt: Bartolomeus dibaphus St. rex et immaculata mater Jesu. Ave Maria. (Bartolomeus, de met purper beklede, de heilige koning en de onbevlekte moeder van Jezus. Wees gegroet Maria.) Tevens vermeldt de klok de naam van pastoor Luidulfrus.[2] De jongste klok dateert uit 1639. De huidige eenvoudige zaalkerk is gebouwd in 1708 ter vervanging van de middeleeuwse kerk.
Abbega (Fries: Abbegea, [’abəɡɪ.ə]?) is een dorp in de gemeente Súdwest-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland. Abbega ligt ten zuidwesten van Sneek, tussen Blauwhuis en Oosthem aan de Abbegasteropvaart, een zijvaart van Wijmerts.
In 2023 telde het dorp 230 inwoners, waarvan de helft in het buitengebied woont. In het postcodegebied van het Abbega liggen de buurtschappen Abbegaasterketting en Piekezijl.
Abbega is in de middeleeuwen op een terp ontstaan. Het was lange tijd alleen via het water bereikbaar en groeide daardoor nauwelijks. Het bleef zo een compact dorp met een aantal buitenbuurten.
In 1250-1275 heette het dorp Abbahem, de woonplaats (heem/um) van de persoon Abbe. In 1399 werd de plaats aangeduid als Abbaga en in 1505 in het Fries als Abbegae. De betekenis verschoof met de duiding ‘ga’ naar een dorp.
De Gertrudiskerk in Abbega is in de basis een middeleeuwse kerk maar het omhulsel dateert uit 1806. Het was oorspronkelijk een parochiekerk gewijd aan de heilige Gertrudis. Later werd het een protestantse kerk.
Het dorp heeft geen grote sportverenigingen, wel een biljartvereniging. Verder is er in het dorp een dorpshuis, It Lokael en een dorpskrant. Daarnaast is Abbega de thuishaven van It Abbegeaster Skûtsje.
Onderwijs
[bewerken | brontekst bewerken]
Het fonds (leen) ‘sint geertruiden’, waardoor eeuwenlang honderden studenten de mogelijkheid hebben gekregen te studeren, heeft zijn oorsprong in dit dorp.[2]
ABBEGA
GRAF ABRAHAM VAN DE VEEN
ZICHT OP OOSTHEM
Oosthem (Fries: Easthim) is een dorp in de gemeente Súdwest-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland. Oosthem ligt ten westen van IJlst aan de noordoever van de Wijmerts. Aan de Wijmerts liggen twee kleine havens. In 2023 telde het dorp 455 inwoners. In het postcodegebied van Oosthem liggen de buurtschappen Nijezijl en Draaisterhuizen.
Geschiedenis
[bewerken | brontekst bewerken]
De nederzetting is in de middeleeuwen op een terp ontstaan, en ontwikkelde zich snel tot een dorp. Dit werd in 1453 vermeld als Aesthem, in 1492 als Oosthem, in 1505 als Oestheem en in 1579 als Aestem. De plaatsnaam verwijst naar een binnenpolder, een oostelijk gelegen stuk aangeslibd land, van het Oudfriese woord ‘hem’; vergelijkbaar met Westhem.
een van de twee kerken van Oosthem is de Johanneskerk. Deze neoclassicistische zaalkerk stamt uit 1860 en verving een eveneens aan Johannes de Doper gewijde kerk uit de 13e eeuw. De andere kerk is de gereformeerde kerk uit 1887.
Geboren
[bewerken | brontekst bewerken]
- Henricus Eskelhoff Gravemeijer (1878-1967), predikant en politicus
- Koeno Gravemeijer (1883-1970), predikant
IJLST
