BARSANA

KLOOSTERCOMPLEX IN MARAMURES.

SAPANTA – HOUTEN KLOOSTER MARAMURES

VROLIJKE KERKHOF SAPANTA

Een begraafplaats is per definitie een duistere, sombere en wat zielige plek. Met één uitzondering: het Vrolijke Kerkhof van Săpânţa, in Maramureş (Noord-Roemenië). Hier heeft men een manier gevonden om met kunst een beetje “lol” van de dood te maken. Alle grafmonumenten zijn in hout gegraveerd en in diep blauw geschilderd. Op iedere grafsteen staat een afbeelding uit het leven van de overledene, waaronder meestal een grappig gedicht over zijn leven (of dood) staat geschreven.

De geschiedenis van deze plek is sterk verbonden aan een essentiële traditie uit Maramureş. Als je de tijd neemt om iets over dit gebied te lezen dan kom je achter het feit dat mens en natuur aan elkaar verbonden zijn. De mensen leven in een territorium omringd door bossen, dus omringd  door hout. En hout is wat je overal in Maramureş kan zien. Want waar is de regio om bekend? Houten kerken en houten poorten, mooie gebeeldhouwde poorten. De “maramureşeni” zijn beroemd als beste timmerlui.

In het begin waren niet alleen de kerken van hout gemaakt maar de grafstenen ook. En dat kan je zien bij iedere begraafplaats naast de oude houten kerken in de Iza Vallei. Echter, zoals de kerken en poorten, waren de grafzerken nooit beschilderd. En de begraafplaats in Săpânţa was niet anders tot ergens in de jaren 1930. In die tijd, heeft de lokale beeldhouwer Stan Ioan Pătraş de eerste vrolijke graafsteen gemaakt. Naast sculptuur had hij ook een ‘oor’ voor gedichten en een oog voor kleur. Hij heeft voor het eerst een rijmend grafschrift op een grafsteen gegraveerd en in stralende kleuren geschilderd.

De lokale gemeenschap vond dat de nieuwe grafstenen mooi waren en de uitzondering werd snel de regel. In een paar jaar was de gewone begraafplaats van de grote kerk in Săpânţa het unieke monument van tegenwoordig geworden. Nu zijn er meer dan 800 blauwe grafstenen op het Vrolijke Kerkhof.  En elk van deze vertelt een kort verhaal over één dorpeling.  De meeste gedichten zijn in de eerste persoon geschreven, dus het is als of de overledene zelf over zijn leven vertelt. Met 800 van die gedichten heb je een echt museum van menselijke geschiedenis.

Tot zijn dood in 1977  heeft de schepper van het kerkhof, Ioan Patras Stan een houtbewerker die in 1935 begon, rond 700 grafstenen gemaakt met de hulp van twee leerlingen, tot zijn dood in 1977. Hij was in ieder geval de dichter achter alle grafschriften, inclusief het verhaal voor zijn eigen grafsteen. Tegenwoordig zijn de twee leerlingen Toader Turda en Vasile Stan bezig met het maken van nieuwe grafzerken en ook met de restauratie van de oudere. Hun atelier is ook in het Vrolijke Kerkhof te vinden en daar kan je meer leren over deze unieke volkskunst.

OCNA SUGATAG – MARAMURES