Wandelartikel ND Amsterdam Noord – 22 april 2022

 

Kapiteinshemel Nieuwendammerdijk. Het Zonnehuis Oostzaan

Nederland kent vele duizenden kilometers wandelpad, alle stoepen en steegjes niet meegerekend. Het Nederlands Dagblad zoekt in de vrije natuur, in steden en dorpen, naar een frisse neus en nieuwe ervaringen. Vandaag: een wandeling door Amsterdam- Noord.

Waar lopen we?

We lopen door Amsterdam-Noord met de oude dorpen Nieuwendam en Buiksloot en de drie tuindorpen Nieuwendam, Vogeldorp en Tuin- dorp Oostzaan. Het is met een lengte van 18,4 kilometer best een pittige wandeling, maar geeft een volle dag plezier aan stedelijk en toch ook landelijk schoon.

Wat is er te zien?

Door een groene strook van bomen en bosschages tussen de twee delen van de wijken Noord en Nieuwendam bereiken we al snel wat wel gezien wordt als het mooiste tuindorp van Europa, dat van Nieuwendam, gebouwd vanaf 1926, in een sobere variant van de Amsterdamse School. Vervolgens wacht de Nieuwendammerdijk, een onderdeel van de eeuwenoude Waterlandse Zeedijk. Er pronken woningen van gepensioneerde zeekapiteins uit de achttiende en negentiende eeuw, zodat het met recht de benaming Kapiteinshemel ontving.

Door het Vliegenbos, genoemd naar een voormalige wethouder, komen we in het kleine tuindorp Vogeldorp, in de jaren 1918-1919 gebouwd op betonnen platen in plaats van heipalen.

We komen aan het IJ met prachtig zicht op het Centraal Station en de torens van de Nicolaaskerk; we steken het Noordhollandsch Kanaal over, lopen langs de voormalige tachtig meter hoge Shelltoren en het Eye Filminstituut en draaien weer naar binnen om via het Noorder Park in Buiksloot te belanden, wederom op de oude zeewering en met even fraaie kapiteinshuizen als in Nieuwendam. Op de historische Waterlandse Zeedijk treffen we twee gemalen, een uit 1875 en de tweede uit 1987. De oudste is inmiddels in gebruik als concertzaal en kantoorruimte.

Op de dijk passeren we het houten huis op nr. 38 waar Joop van den Ende ooit een winkel in feestartike- len dreef. En in december vuurwerk verkocht. Er was hier ooit ook een overtoom op de dijk. De boeren uit de polder kwamen in de vroege ochtend met hun melk aangeroeid, konden middels de overtoom hun waar over de dijk getild krijgen om vervolgens verder te varen naar het eindpunt aan de Brouwersgracht bij de Herenmarkt, waar de Melkmeisjesbrug nog immer herinnert aan die tijd. We buigen vervolgens Tuindorp Oostzaan binnen waar de eerste bewoners in 1921 onderdak vonden.

Oostzaan wordt beschouwd als het eerste echte tuindorp met voorzieningen die pasten in de socialistische filosofie dat bij een gezond leven een hecht verenigingsleven behoorde en aanraking met cultuur. Het Zonnehuis op het Zonneplein getuigt hier nog van. In de loop der jaren is het wat doodser geworden, maar een groep buurtbewoners probeert weer meer leven in de brouwerij te blazen. Het eindpunt van de wandeling is bij een redelijk nieuwe pontverbinding aan het IJ. Of is het hier al het Noord-zeekanaal, aangelegd in 1876? Bij deze oversteek naar de westkant van het CS trekt het voormalige NDSM-gebouw de aandacht. In 1919 liet de Nederlandsche Scheepsbouwm Maatschappij hier een nieuwe scheepswerf bouwen, een jaar later kreeg het de Nederlandsche Dok Maatschappij als buren, in 1946 fuseerden beide tot NDSM, de grootste werf van ons land om uiteindelijk in 1984 het loodje te leggen. Bij een van de pieren ligt het beroemde schip van Greenpeace, de Sirius, afgemeerd.

Is er wat christelijks te zien?

In dit verband wijzen we vooral op het kerkje van Buiksloot, een voormalig hervormde kerk, in 1609 ge- bouwd op de resten van een rooms- katholieke kapel. Er volgden restauraties, de laatste in 1994, toen een stichting de kerk van de onder- gang redde. Gekerkt werd er al lang niet meer. Rond de kerk ligt een idyllisch kerkhof.

Hoe zit het met de horeca?

Zeker nu alle beperkende covidmaatregelen zijn opgeheven kun je onderweg zo vaak ergens aanleggen, dat je het gevaar loopt aan wandelen nauwelijks toe te komen.

Is de wandeling aangegeven?

Deze wandeling is een van de veer- tien uit ‘Wandelen buiten de binnen- stad van Amsterdam‘, een uitgave van Gegarandeerd Onregelmatig. De veertien wandelingen zijn middels openbaar vervoer als een snoer aan elkaar geregen, maar ook afzonder- lijk heel goed te lopen, juist vanwege een begin- en eindpunt van het openbaar vervoer. Maar je hebt wel het boekje nodig, want de wandelingen zijn niet gemarkeerd.

  

Voormalig Shellgebouw en standbeeld Arie Keppler, bedenker van de tuindorpen.

Buiksloterkerkje