DE KRACHT VAN BREEKBAAR

ARTIKEL ND

Een servieskast nodigt tot de worp van een klinkende munt. Het muntje maakt een vrolijk tinkelende reis langs en over borden , schotels en kommen. Het stemt zo vrolijk dat ik de verleiding niet kan weer staan om op herhaling te gaan.

Een inspirerend begin van een wandeling langs een prachtige variaties verbeeldingen van diverse kunstenaars van Breekbaar, het thema van de tentoonstelling in het Apeldoornse CODA Museum.

Tijdens die heilzaam trage trektocht langs de kunstwerken wordt ook je ook nog door een ander geluid begeleid: het porseleinen klokkenspel van Hans van Koolwijk, een kunstenaar die zijn kunstziel en zaligheid in geluidssculpturen legt.

Negentien kunstenaars laten zich zelf zien in wat in traditionele preken onze gebroken wereld genoemd wordt. Voor die verbeelding gebruiken ze ook kwetsbaar materiaal. Zoals de glazen kubus  van een kubieke meter van Sarah van Sonsbeeck. Dat glas is gebroken alsof er flink tegenaan is geschopt. Roept bij mij beelden van de Kristallnacht op.  Oorspronkelijk vond de kubus een plek op een tentoonstelling van har in Almere in 2009, waarin bezoekers konden plaatsnemen om met een koptelefoon op absolute stilte te beleven. Toen werd de kubus met bakstenen ingeslagen en veranderde deze One Cubic Meter of Silence in One Cubic Meter of Broken Silence.

Zo krijgt een kunstwerk onbedoeld een politieke lading. Het kunstwerk van de in 1984 geboren Palestijnse Susanne Khalil Yusef kent een bewust bedoelde politieke lading. Ze is de dochter van gevluchte Palestijnen die in vijf landen woonden. Zij woont sinds een aantal jaren in ons land en eenmaal in bezit van een paspoort ondernam ze reizen die invloeden op haar werk opleverden. Hier in Apeldoorn staan van haar kleurrijke portretten en gebroken potten en zuilen in breekbaar keramiek op een tapijt met het motief van de Palestijnse sjaal. De vrolijke kleuren kunnen bedriegen, want wie goed blijft kijken ziet op de zuilen en lage sokkels glazen geweren, ziet de vlammen omhoog slaan uit de nek van een grote kop op zo’n zuil, ziet vazen zonder bodem en slogans die activisme verraden. In het handschrift van een vriend uit Gaza ligt aan de wand de tekst ‘Bidna Na‘ish’ op: ‘Wij willen leven’.

Koos Buster verrast met een wand van incomplete sierborden of zelfs slechts scherven ervan, waarop hij in afbeeldingen en teksten zijn afkeer van zaken en gebeurtenissen kenbaar maakt. Als Ajaxsupporter kan ik glimlachend instemmen met zo’n scherf met PSV er op gepenseeld. Delfts blauw als protestborden tegen boeren die de snelweg blokkeren, tegen oorlogsgeweld, de KLM, Sepp Blatter, Wilders, maar ook de eigen hartenkreet: Ik ben zo leuk, maar waarom voel ik me dan zo kut’.

Al dwalend ontkom je niet aan de installatie ‘The Name of God’van de Chinese Geng Xue (geb.1983) Het is een video-installatie die in bruikleen uit het Keramiekmuseum Princessehof in Leeuwarden afkomstig is. De animatie speelt zich af in een goudmijn, volledig gemaakt van klei. De mensen werken keihard voor leven en overleven, voor winst en weelde. Maar de tragiek is dat het vergankelijke doelen zijn die ten koste gaan van natuur en milieu. De hardwerkende mens offert zich zelf op het altaar van bedrog en illusie.

Op een gedekte tafel ligt een vloot in miniatuur in zee te wachten op de sloop. Ook deze zijn van klei, waarbij in het maakproces door drogen en bakken al scheuren zijn ontstaan. De Deense kunstenaar uit 1971 Tillmann Meyer- Faje wil verwijzen naar onze consumptiemaatschappij, zo onlosmakelijk afhankelijk van transport. Ook de in 1989 geboren Nederlandse kunstenaar Olivier van Herpt werkt met klei. Als ontwerper en machinebouwer ontwikkelde hij een 3D-kleiprinter, die zonder vermenging met water laagje voor laagje klei kan printen in strakke en verfijnde structuren.

Zijn twintig jaar oudere landgenoot Gijs Assman laat zich inspireren door persoonlijke gebeurtenissen, volkskunst, cartoons of klassieke stillevens in sculpturen, elk opgedragen aan een vriend. Vlinders en ballonnen als symbolen van de vergankelijkheid, het feestelijke en het kwetsbare van het leven, waarbij hij werkt met glazuur, het kwetsbare laagje wat ook onze tanden bedekt.

Maria Roosen (1957) werkt op haar beurt met glas om je te laten nadenken over vruchtbaarheid, liefde en de dood. Ook met aquarellen en tekeningen waarbij ze ook vooroordelen jegens vrouwen aan de kaak stelt. Een kleine tent wordt geschraagd door scheerlijnen verbonden aan kleurrijke glazen melkkannen.

En steeds weer hoor je dat klokkenspel van Van Koolwijk, wat het breekbare, het kwetsbare tingelend en tintelend luchtig maakt. Juist de breekbaarheid en het kwetsbare stemt hoopvol, maakt  blij en bij het verlaten kan ik niet nalaten nog eenmaal een muntje te werpen in de servieskast. Een mooi geschenk van het Coda Museum, te genieten tot 2 februari a.s.