SERIE KLEINE RIVIEREN NEDERLANDS DAGBLAD ZOMER 2022

Drongelen

Een visdiefje schiet voorbij, een kwartel vliegt op uit de overgang van ruigte van bermgewassen naar een akker in prille groei. Hoog op een paal een vol ooievaarsnest van ouderpaar en jonkies. Daarnaast kronkelt zilverachtig het Oude Maasje. We zijn in Drongelen, een kerkdorp in het Land van Heusden en Altena. Het werd in 1944 vrijwel volledig verwoest door het vuur van geallieerd geschut. In 1964 kwam een ooievaarsfamilie in de toren van de huidige kerk wonen, inmiddels dus verhuisd naar een paalwoning.
Het Oude Maasje begint iets ten noorden van de Bergsche Maas ter hoogte van de Drongelense veerpont, loopt onder langs Meeuwen om na een aantal kilometers te eindigen bij het in 1963 gestichte Gemaal Hagoort. Maar dit ‘oude baasje’ blijkt multi-lokaal. Het loopt ook voor ruim 5 km ten zuiden van de Bergsche Maas door het grondgebied van Waspik (vooruitstekend land – pik – in moerasgebied – waes). Waspik ligt op de zandrug met de bekende naam van De Langstraat, eeuwenlang het centrum van de vaderlandse schoen- en lederindustrie. Overtollig water van het westelijk deel van de Langstraat wordt middels het Zuiderafwateringskanaal via het gemaal bij Keizersveer afgevoerd naar het Oude Maasje, dat even later uitmondt in de Bergsche Maas bij Raamsdonksveer. De naam van het gemaal en de gelijknamige brug over de Bergsche Maas verwijst naar keizer Napoleon Bonaparte die in 1811 alhier de veerboot nam voor een bezoek aan de door hem ingelijfde Hollandse gewesten.

Van Raamsdonksveer tot Drongelen vormen de Bergsche Maas en het Oude Maasje een ovaal van polderland. Deze Overdiepse Polder werd in 2010 aangewezen als waterbergingsgebied. Het water van de Bergsche Maas kwam steeds vaker extreem hoog te staan, waardoor dorpen en steden gevaar liepen. Aan de Noordkant van de Bergsche Maas werd de dijk verlaagd, aan de zuidkant werd een nieuwe winterdijk gebouwd. Tegen die dijk kwamen terpen waar de boeren uit de polder naar toe konden verhuizen. Zo rijgt zich een snoer van vrijwel identieke boerderijen zich aaneen, waarin de koeien voornamelijk op stal staan.

Maar er is nog een derde Oude Maasje, eveneens ten zuiden van de Bergsche Maas, tussen Heusden en Doeveren. En daar waan je je nog sterk in een landschap dat we kennen van oude schoolplaten.
Oude boerenhoeven met ouderwetse moestuinen en kleine boomgaarden, waaronder jong vee scharrelt, veel hortensia’s rond de hoeven. Heusden is een uitnodigend vestingstadje, waar Bergsche Maas , Maas en Oude Maasje samenkomen. Deze ‘veelmaasigheid’ duizelt wellicht, dus enige helderheid is wel op zijn plaats. Welnu in 1273 werd de Maas bij Hedikhuizen nabij Heusden afgedamd en kwam daardoor noordwaarts te lopen om bij Woudrichem in de Merwede te stromen.
In 1904 werd de Bergsche Maas gegraven, dwars door de voormalig Romeins-Middeleeuwse Maas heen; met nog wat andere ingrepen en de versnippering was daar. Het maakt het landschap rond en langs haar boeiend, een trekpleister voor wandelaar, fietser en toerende automobilist, voor vogelaars en hengelaars. Of om zomaar in het hoge gras te gaan liggen, zoals we een jong stelletje plezierig zagen doen.