SERIE KLEINE RIVIEREN NEDERLANDSDAGBLAD ZOMER 2023

In de Romeinse tijd droeg ze de naam van ‘Galopia’ of ‘Gullipa’ oftewel kleine Geul. Want haar is ze een zijrivier. Snel vliedt het water door het naar haar genoemde dal en met haar zuurstofrijkdom is ze een echte forellenbeek. Heerlijk meandert het riviertje van Hendrik-Kapelle in België tot Gracht Burggraaf, een voormalige mottekasteel bij Gulpen. Door het meanderen is haar lengte niet met precisie te geven en wordt geschat op 22 kilometer. Net als het dal van haar grote zus, de Geul, kent het landschap van de Gulp een afwisseling van loofbossen, graslanden, akkers, poelen, drassige oevers, boomgaarden en holle wegen.
Waar ze ontspringt zijn er meerdere bronnen die beekjes voortbrengen, die zich bij de Gulp voegen. Bij de zuiderburen voert het water je door de Voerstreek, Nederlandstalige enclave met faciliteiten voor Franstaligen en decennialang toneel van een heftige taalstrijd. Het gehucht De Planck aan de grens, kent op het kleine kerkhof de graven van zes bemanningsleden van een Britse bommenwerper door de Duitsers in de nacht van 5 op 6 augustus 1941 neergehaald.
In 1953 ontdekt een amateurarcheoloog aan de oever van de Gulp bij Slenaken een enorme steen met slijpsporen, in het neoliticum gebruikt om stenen vuistbijlen aan te wetten.
Slenaken – en dan zijn we in Nederlands Limburg – ligt op een hoogte van 145 meter en vinden autotoeristen op hun weg bij het volgen van de Mergellandroute en wandelaars van het Krijtlandpad. Hellingbossen , appelboomgaarden, weitjes met wat vee, een ree dat zomaar op je pad komt, vakwerkhuisjes, holle wegen, kapelletjes: kortom een idylle. Die in de nacht van 28 tot 29 juli 2012 wreed verstoord werd door een Gulp die na hevige regenval van liefelijke beek veranderde in het monster van een stormvloed.
Helderwit parelt een eeuwenoude watermolen, Broekmolen geheten, aan het pad langs de Gulp; een vroegere mergelgroeve herinnert aan de winning van krijt- en kalksteen. Buurtschappen als Beutenaken en Waterop dragen bij aan de intimiteit van het Gulpdal. De kastelen Karsveld en Neubourg penselen stoerheid in het landschap. Laatstgenoemde kasteel kwam in de negentiende eeuw in het bezit van de familie De Marchant et d’Ansembourg, van wie diverse leden burgemeester van Gulpen waren. Max De Marchant et d’Ansembourg was een bekende NSB’er, lid van Eerste en Tweede Kamer en gedurende de oorlog Gouverneur van Limburg.
En wederom dwingt een lelieblanke watermolen tot bewonderende stilstand. Deze molen mag zich met een middellijn van ruim 7 meter de grootste waterradmolen noemen.
Daar waar Gulp en Geul samen komen te vloeien ligt het alleraardigste Gulpen, waar een brouwerij met de gelijknamige naam menig café en restaurant van verfrissend gerstennat voorziet.
De aanleg van de rijksweg van Maastricht naar Aken in 1825 vond vrijwel tegelijk plaats met de productie van de eerste vaten Gulpener. Een eeuw later begon een chocaladefabriek met de productie van voornamelijk rumbonen. Sinds 1986 trekken de driedaagse Gulpener Bierfeesten tienduizenden bezoekers en de jaarlijkse Nacht van Gulpen trekt duizend deelnemers aan voor een wandeltocht van 70 kilometer.
In stralend weer strijken wij neer op een aangenaam terras aan het snel voorbijschietend riviertje en gulpen een vers biertje.