De grote toegangsdeuren zwaaien precies op de afgesproken tijd open en wij, Maas Beitler en ondergetekende, rijden zonder enige aarzeling het ruime erf op. Achter ons gaat het houten hek weer dicht. Uit de boerderijwoning schieten een paar mannen tevoorschijn. Ze helpen met het opzetten van de vouwcaravan, het demonteren van de dubbele bodem en het leeghalen wat wij daar in een krachtsinspanning van enkele uren weggestoken hebben en illegaal het land hebben binnengesmokkeld. Samizdat, in Duitsland gedrukt en bestemd voor Charta´77 in Tsjechoslowakije. Verboden voeding voor mensen in verzet, hongerend naar gerechtigheid, van onder andere  Vaclav Havel.

Havel was onbetwist de leider van de Charta-beweging, die met zijn ‘Poging om in de waarheid te leven’, ook buiten zijn landsgrenzen inspireerde, voedsel gaf aan hoop als geest van standvastigheid, wat er ook gebeurt en hoe het verloopt of afloopt. Het boek verschafte tevens inzicht in wat onderdrukking van een knevelregime inhoudt en waartoe dat leidt. Het inspireerde ook mij en doet het nog steeds als kompas, als richtingwijzer.

Het was Hebe Kohlbrugge (1914-2016), zelf een hele leven in verzet tegen de barbarij van de ontmenselijking, die ons had gevraagd, deze smokkeltocht te ondernemen. Een verzoek van haar kon je moeilijk naast je neerleggen.

Een paar dagen voor de gang naar het stembureau bij mij om de hoek las ik een profielschets van Henri Bontenbal in De Groene Amsterdammer, waaruit bleek dat hij als liefhebberij heeft het schrijven van ‘inspiratieportretten’. Korte essays over filosofen, kunstenaars, theologen aan wie hij zijn geest slijpt, bronnen van helder denkwater, waaraan hij zich laaft.

In het afgelopen voorjaar schreef hij een portret over Vaclav Havel.

Havel voedt Bontenbal in hoop als geest van volhouden, tegen de werkelijkheid van weerbarstige klippen in, hoop die leed kan verzachten.

Toen ik dat las hoefde ik niet meer te zweven en mocht landen en met vreugde en overtuiging het rondje rood kleuren naast zijn naam.

Een essay-portret van Abraham Joshua Heschel hielp hierbij ook nogal. In de beste joodse en Bijbelse traditie leert deze joodse filosoof dat wij als mensen geroepen zijn  tot verantwoordelijkheid nemen en dragen in onderlinge saamhorigheid en solidariteit en daarmee uit te stijgen boven de bevrediging van eigen behoeften en begeerten.

Havel kende gevangenis en ballingschap, evenals Bonhoeffer en Paulus. Deze schrijft vanuit die gevangenschap een brief aan de gemeente van Philippi.

Kern van de brief is de hymne in hoofdstuk 2 : ‘laat die gezindheid in u zijn die ook in Christus Jezus is, die in de gestalte Gods zijnde, het Gode gelijk zijn niet als een roof heeft geacht….’’.

Stof voor de preek die ik op afgelopen zondag mocht houden.

Gezindheid die Bonhoeffer uitdroeg en Havel waar trachtte te maken, ook als eerste president van een vrij Tsjechoslowakije. Ik wens Bontenbal moed en kracht voor die gezindheid van hoop en ootmoed in onze politieke arena.

De moed om niet met dubbele tong te spreken, zoals zelfs Omtzigt blijkt te doen, met zijn pleidooi voor rechtsstatelijkheid en tegelijk het gemak kennen om een motie tegen de spreidingswet te ondertekenen. Nu al gevallen voor  opportunisme? Vele ‘gevluchte’ CDA’ers gaan nog spijt krijgen.

De gezindheid van een van stuk te zijn, zonder rollen van wie  je makkelijk kan wisselen, geen ijskasten waar je opvattingen stalt  om  ze dus tevoorschijn te halen of te ontdooien als het zo uit komt.

Vorige week overleed een goede jeugdvriend, met wie er weer fijn contact was sinds ik in mijn geboortedorp ben teruggekeerd. Hij mocht sterven in de zekerheid dat de goede God geen vrieskast kent van onze misse daden, maar dat Hij ze – zoals we met ps. 103 mogen zingen-  wegdoet ‘zo ver het westen verwijderd is van het oosten’.   Gestorven in de dood van Hem die ons gelijk werd, sterker nog aan ons dienstbaar. In leven en in sterven nieuwe Adam.

Met en die gezindheid gezegend een vrolijk en saamhorig Christusfeest gewenst!

COLUMN ND DECEMBER 2023