ND RIVIERENSERIE ZOMER 2021

Quizvraag (voor gevorderden) : welke schaatsers (m/v) zijn geboren aan de boorden van de Boorne?
Nee?! In Akkrum is dat bijna tachtig jaar geleden Sjoukje Dijkstra en in Aldeboorn shorttracker Daan Breeuwsma en 10 km -specialist Jorrit Bergsma. In Beetsterzwaag Hilbert van de Duim, waar de rivier een stroompje is en Oud of Koningsdiep heet. Het zou me niet verbazen als zij hun eerste slagen hebben gezet op de bevroren versie van deze oer-rivier. Nu bloeit aan de oevers het fluitenkruid en koolzaad in hun ‘Vaticaanse’ kleurencombi van geel en wit. Na een lang koud en nat voorjaar uitbundiger dan ooit.

De Boorne ontspringt bij Bakkeveen, niet ver van de plek waar op 10 april 1945 de kunstenaar Hendrik Werkman met negen anderen werd geëxecuteerd. Een monument herinnert aan deze gruweldaad, drie dagen voor de bevrijding. We bevinden ons in het grensgebied van Friesland, Drenthe en Groningen.

Boven het lieflijke, doch slordige en hier en daar verwaarloosde Oldeboorn priemt een hoge fraaie toren als in een suikerwitte drietrapsraket het zwerk in. Gevolg van weddenschap en wedijver. De inwoners van het dorp gingen de tweestrijd aan met die van Tzum. Dat dorp onder Franeker kende een toren van 72 meter hoogte, met een spits van liefst 41 meter. De sage wil dat twee mannen van Oldeboorn gewapend met een heel lang touw naar Tzum reisden, de toren beklommen en de lengte maten. In de plaatselijke herberg werd vervolgens overnacht. De volgende dag aanvaarden ze goedgemutst de terugreis, maar ongewis van de nachtelijke ingreep van de waardin, die een flink stuk van het touw had afgesneden. Aldus kent Tzum nog steeds de hoogste toren van Friesland en worden de Oldeboorners tuorkemjiters/torenmeters genoemd en die van Tzum lyntsjessnijers/lijntjessnijders. Oldeboorn kan zich inmiddels al weer lang beroemen op de jaarlijkse gondelvaart, de laatste vrijdag van augustus. Tot verdriet vorig en ook dit jaar van de agenda afgevoerd vanwege de bekende pandemie.

In Akkrum worden Manke Meine en Kromme Knillis in een legende vereerd die in 1400 een vaart zouden hebben gegraven, maar bij het dorp een meningsverschil kregen en gescheiden verder groeven, met de Kromme Knillis en de Meinesloot tot gevolg.
In het dorp perst zich het verkeer door een nauwe hoofdstraat om daarna de wijdte te vinden langs kerk en het ruim honderd jaar oude armenhuis met die als een enorme vogel die de vleugels spreidt. Vertegenwoordigers van de bruine vloot wekken verlangen naar ouderwetse zeiltocht. De klaprozen krijgen in hart en ziel de handen op elkaar.

Bij Irnsum werd in de 8e eeuw slag geleverd tussen de Friese koning Poppo en de Frankische hofmeier Karel Martel. Daarna was het met de Friese onafhankelijkheid gedaan. Niet met haar vrijheidsstrijd.
Een beeld van een kat in Jirnsum verwijst naar een andere ‘strijd’, het gruwelijke volksvermaak van het katknuppelen. Een levende kat in een zak en knuppelen maar. Die bronzen kat is het enige bezienswaardige van het dorp. Over schaatsen gesproken: in Irnsum woonde Atje Keulen-Deelstra. Bescheiden heldin die eigenlijk een monument verdient.