Met Maarten Boersema. ND 4 juli 2022

…De grenspost bij Sighet Marmatiei is geen grote, maar sinds een aantal maanden voor vele Oekraïners wel een belangrijke.

…Want voor mensen die leven onder de geel-blauwe vlag, is de brug bij de Roemeens-Oekraïense grens een oversteek naar veiligheid.

▶ Sighet Marmatiei

‘We worden nu geconfronteerd met andere problemen, dan aan het begin van de oorlog. Toen hadden de mees- te Oekraïense vluchtelingen die over de brug kwamen een doel. Ze reisden snel door naar familie of vrienden elders in Europa. Nu komen er vluchtelingen zonder echt een plan en soms ook met medische problemen.’

Istvan Safar is een van de vrijwilligers bij de Roemeens-Oekraïense grens in het noorden van Roemenië nabij Sighetu Marmatiei. ‘Je kunt je voorstellen dat de medische voorzieningen in Oekraïne op veel plekken ook niet meer in orde zijn. We hebben de laatste tijd een aantal mensen met oncologische problemen vanaf deze grenspost naar het ziekenhuis in Cluj moeten brengen.’

Een smalle houten brug leidt de vluchtelingen naar de overkant van de rivier de Tisza. Overigens is er ook een heleboel ‘normaal’ grensverkeer dat dagelijks van de brug gebruik maakt. De een gaat werken in Roemenië, de ander bezoekt vrienden in Oekraïne. Je bent immers zo aan de overkant en bij de relatief rustige grenspost zorgen de douaniers voor een ontspannen sfeer.

witte tenten

Toch merk je dat de situatie verre van normaal is. Nog altijd staat er een rij witte tenten, die doet denken aan een of ander festival. In deze tenten worden Oekraïense vluchtelingen van harte welkom geheten en wegwijs gemaakt. Het zijn tenten waarin diverse lokale organisaties samenwerken binnen het zogenaam- de concept Blue Dot, dat door Unicef is bedacht.

Het idee is dat Blue Dot vluchtelingen helpt om te kunnen voorzien in de eerste levensbehoeften en dan in het bijzonder die van kinderen en vrouwen. In de tenten zitten verschillende medewerkers van lokale hulporganisaties dag en nacht klaar om vluchtelingen op te vangen, uitleg te geven en praktisch te helpen. Niet alleen is er mogelijkheid in de tenten uit te rusten en te eten, ook wordt bijvoorbeeld uitgelegd welke rechten men in Roemenië heeft en hoe het openbaar vervoer werkt. ‘Geen vluchteling gaat ongeregistreerd bij de tenten vandaan.’ Safar knikt er bedachtzaam bij. Hij is namens een lokale hulporganisatie betrokken bij het werk in de witte tenten. Daarnaast heeft hij een eigen IT-bedrijf, maar dat heeft hij aan een handjevol werknemers gelaten om zich samen met zijn vrouw te ontfermen over de gevluchten, de brugzoekers naar veiligheid en vrede.
Als hem de vraag wordt gesteld waarom hij nog steeds elke dag bij de brug te vinden is, terwijl er helemaal niet zo heel veel vluchtelingen meer komen en het ook vaak wachten is, grijpt hij in zijn broekzak en tovert een telefoon tevoorschijn. Hij laat een foto zien waarop hij zelf met een kleine baby op schoot zit. ‘Deze foto werd vorige week gemaakt. Een moeder was met haar baby over de brug gekomen. Nou, kijk dan naar de foto. Moet ik nog op een andere manier antwoord geven op je vraag? We kunnen deze mensen toch niet in de steek laten?’ Hij vertelt dat de laatste dagen weer wat meer vluchtelingen de brug passeren, vanwege de onrust die door Rusland in Oekraïne wordt gestookt door enkele raketaanvallen rondom Kyiv.

geluid van geweld

Het is elke dag weer afwachten hoeveel vluchtelingen er komen, zo echoën de verschillende hulpverle- ners van diverse organisaties elkaar na. Maar ze staan, ondanks de hitte, paraat. Het kan immers zomaar veranderen, wanneer de oorlog Oekraïne weer dieper binnenkomt, en het geluid van geweld zich ook in het zuiden weer laat horen. Dan kan het weer alle hens aan dek zijn, zoals de eerste weken.

In die weken is de angst bij sommige mannen en vrouwen, zonder geldige identiteitsbewijzen, zelfs zo groot geweest dat ze de brug niet durfden te nemen. Ook rondom Sighetu Marmatiei zijn lichamen van verdronken vluchtelingen gevonden. Over aantallen wordt rond de grenspost niet gesproken. In Roemeense media is in ieder geval een nieuwsbericht te vinden waar hier gewag van wordt gemaakt, maar uit alles blijkt dat men op en rond de brug huiverig is om er in alle vrijheid over te spreken.

moederland

Overigens wordt de brug ook gebruikt door Oekraïense vluchtelingen die teruggaan naar hun moederland. Soms voor een paar dagen. Zoals de moeder met haar zoon en dochter die sinds maart al worden opgevangen in een klooster van Franciscaner broeders, op een kleine twee kilometer van de grenspost. Ze vertelt zichtbaar geroerd dat haar man als vrijwilliger in Charkiv moest blijven.

‘Maar onlangs was hij in het dorp aan de overkant van de rivier. We hebben toen drie dagen met elkaar doorgebracht.’ Ze lacht, haar ogen worden vochtig en ze pakt haar telefoon. Voorlopig is dat echter de enige brug voor contact, noem het grenspost, met haar man. De echte grenspost zal voorlopig door hem nog niet kunnen worden genomen. <