ongepubliceerd – zomer 2022

Als zij er niet geweest was, zaten wij nu niet tegenover elkaar in die voorname kamer, waar eeuwen van plechtstatige geleerdheid op ons neer kijken.

Het is aan Hebe Kohlbrugge te danken dat mijn leven zich verbond met de levens van leden van de Hongaars Hervormde kerk in Roemenië. Hebe, verzetsstrijder samen met haar zuster Hanna, even ongetrouwd een leven lang als zij, samen ook door verraad in Ravensbrück beland, raakte na de oorlog niet verbitterd, wees wrok als middel van bestaan en voortbestaan radicaal af, maar begon juist bruggen te bouwen, waar anderen nog aarzelden. Bruggen naar Duitsland en later bruggen naar Oost-Europa, naar kerken en mensen in verdrukking.

Zo zorgde zij als hoofd van de afdeling werelddiakonaat van de Ned Hervormde kerk dat er studenten kwamen te wonen en studeren in Warschau, Praag, Zagreb, Budapest en ook Cluj, hart van het oorspronkelijk Hongaarse Transsylvanie. 

In 1976 werd ik benaderd voor een verblijf van twee jaar daar, samen met mijn toenmalige echtgenote. En wij stemden in en toe en vertrokken, een avontuur tegemoet, overigens als vijfde echtpaar dat daar kwam te wonen in het instituut, waar ook de studenten verbleven.

Tot ver na de Wende bleven er studenten komen, nu ook solo.

Na de Wende kwam ook weer de beweging op gang van studenten van Hongaarse herkomst naar Nederlandse universiteiten, theologiestudenten. Ze kwamen in Utrecht en in Kampen terecht, bij zowel de Synodaal Gereformeerden als de Vrijgemaakt Gereformeerden.

De rector van het instituut met die eeuwenoude geschiedenis van opleiding tot predikant studeerde bij de laatstgenoemden , aan de Broederweg, promoveerde er zelfs op een onderzoek naar Jesaja in zijn houding t.o.v. Egypte.

Vier jaar terug toen we vierden dat vijftig jaar geleden het eerste Ned echtpaar hier kwam studeren en wonen en om  solidariteit en betrokkenheid te belichamen, had ik  een diepgaand gesprek met Balogh Csaba, zoals de naam van de rector luidt.

Het ging over veel, maar vooral over homosexualiteit en de houding en opvatting van de hervormde kerk alhier.

Er was een boekje gepubliceerd en verspreid onder predikanten en studenten met een genuanceerd oordeel, met bijbelse ruimte voor deze variant van de schepping.

Een echt gesprek was er niet op gang gekomen, breed in de kerk. Onder met name jonge predikanten was er steeds minder weerstand, maar het officiele standpunt van de bisdommen van beide kerkdistricten is nog steeds afwijzend: voor homosexuele predikanten is geen plaats en een homohuwelijk moet afgewezen worden.

Nu er wederom naar gevraagd zegt Csaba dat er geen nieuwe ontwikkelingen zijn. Hij zelf behoort niet tot het behoudend deel van de kerk.

Dat blijkt ook uit het zijn opvatting t.a.v. migratie. Ook op dat punt ziet hij een conservatief bisdom en maakt hij zich zorgen over een populistisch frame, waarin geen recht wordt gedaan aan de nood van de migrant en een Bijbels antwoord daar op.

De Hongaars hervormde kerk financiert de eigen opleiding voor 70 procent, de overheid draagt 30 procent bij. Echter er is ook steun vanuit Hongarije; de Hongaarse overheid van Orbán vindt het van belang dat in Roemenië de Hongaarse cultuur en taal behouden blijven  en de opleiding ziet zij als een goed middel ter versterking er van.

Ofschoon ik geen fan ben van Orbán, zo benadrukt Csaba, wijs ik hun financiering niet af, omdat ze geen voorwaarden stellen bij het gebruik ervan.

Wat Oekraïne betreft: het was Zelensky die rechten van minderheden afnam, zoals het recht op voortgaande educatie in de eigen taal. In Oekraïne woont een Hongaarse minderheid en naast tien procent Russen ook een minderheid Roemenen. Zelensky zegt wel dat het hem om de Russen te doen is, maar intussen hebben ook de andere minderheden last van zijn beleid.

Dat verklaart de minder enthousiaste houding van Orbán in de huidige oorlog, aldus Csaba

Het Instituut kent nu zo’n 160 studenten, waarvan  20 unitariër en vier luthers.

Elk jaar kwamen er zo’n 25 a 30 studenten, echter na corona slechts 16 in het nieuwe jaar.

Ofschoon het aantal kerkleden redelijk stabiel is gebleven, circa 300. 000, is het aantal kerkbezoekers teruggelopen.

In de coronatijd werd er ook hier online uitgezonden en blijkbaar heeft dat ook hier gezorgd voor de zg. dekbed bezoekers.

De kerk kent nog geen predikantentekort, maar als de huidige trend zich door zet, zou dat kunnen komen.