EERDER GEPUBLICEERD IN NEDERLANDS DAGBLAD VAN 14 OCT 2022
De protestantse kerk van Eerbeek.
Gevelsteen aan de voormalige woning van Jan Mankes.
Het graf van Willem de Mérode.
Naar Eerbeek voor
bos en schone lucht
Links monument voor Jan Mankes met gedicht van De Merode en rechts woonhuis van Jan Mankes
Waar wandelen we vandaag?
We hebben de kuierlatten genomen voor een rondgang door en rond Eer- beek, waar een plein bij het vroegere spoorwegstation genoemd is naar Elis Ligtlee, die in 2016 olympisch goud won bij het baanwielrennen. Honderd jaar eerder woonden in Eer- beek, waar al in de zeventiende eeuw papierindustrie zich bevond, Max Weber en Jan Mankes als mannen van naam en faam in het dorp. Het is ook het dorp waar Willem de Mérode zich terugtrok na zijn vrijlating uit de gevangenis. De wandeling, uitgezet door de plaatselijke VVV, gaat vooral in het spoor van de eerste twee ge- noemde Eerbekers.
Wat is er te zien?
Startend bij de lokale boekhandel/ VVV is de eerste bezienswaardigheid een geit op een sokkel, in 1992 in op- dracht van de gemeente Brummen, waar Eerbeek onder valt, gemaakt door Marijke Ladage. De geit verwijst duidelijk naar het schilderij Jonge witte geit van Jan Mankes uit 1914. Mankes kwam twee jaar na de vervaardiging van dat immer ontroerende meesterwerk naar Eerbeek voor bos en schone lucht, omdat hij aan tuberculose leed. In 1920 over- leed hij. Op de sokkel van het beeld- houwwerk een gedicht van De Mérode:
‘Hij heeft de dieren en de stille dingen Met sterke aandachtigheid tot zich genomen
En lichtend zijn ze weer aan ’t licht gekomen,
Wijl zij het lichten van zijn ziel door- gingen.’
Even later passeer je het huis waar Jan met zijn vrouw Annie Zernike, de eerste vrouwelijke predikant van Nederland, en hun zoon Beinte vier jaar woonde. In de serre had hij zijn atelier. In de omgeving van zijn huis deed hij voldoende inspiratie op voor zijn schilderwerk en prenten. In een brief uit september 1916: ‘In den tuin zie je een spinnetje in z’n web en je maakt er een houtsneetje van. Je ziet bij lampeschijn een lezend vrouwtje en je denkt aan een schilderij. Voor de variatie loop je achter een ploeg te tekenen vlak bij het huis…’. Hij kon ervan leven. En hij had zicht op het zogenaamde Weberbos, waarin zich het Huis te Eerbeek schuilhoudt. Dat voorname buiten met landgoed werd in 1895 gekocht door Max Weber en zijn vrouw Anna Weber-van Bosse. Weber was in 1883 aangesteld als buitengewoon hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam in de vergelijkende ontleedkunde en zoö- tomie, anatomie van dieren. Wereldberoemd werd hij vanwege zijn expeditie in de Indische wateren, waarbij onder zijn gezag 131 nieuwe
PKN kerk, Eerbeelse Beek, Huis waar de De Merode woonde en gevelsteen in huis Mankes
vissoorten werden ontdekt. Zijn vrouw was een plantkundige van naam, met algen als specialiteit.
Door het bos en langs het Huis voert de wandeling naar het Apeldoorns Kanaal, waar Mankes studies maakte van paarden, in ruil voor sigaren aan de voerlui. Langs de Eerbeekse Beek trekt de voormalige koren- annex oliemolen de aandacht, de enige in ons land met een bovenslagrad. Oorspronkelijk was het een papiermolen. De beek is zoals vele beken op de Veluwe ontstaan uit een spreng, een in de helling van een heuvel gegraven gat met voldoende waterdruk. Weber was een van de oprichters van de honing- en bijenmarkt van Eer- beek, die nog steeds op de vierde zaterdag van september plaatsvindt. De wandeling voert uiteraard ook naar de begraafplaats, waar zowel de Webers, het echtpaar Mankes alsmede De Mérode hun laatste rustplaats vonden. Het graf van Mankes wordt gesierd met de belettering van de met Mankes bevriende en in Dachau vermoorde kunstenaar Chris Lebeau.
Is er iets christelijks te zien?
Na het voormalig woonhuis van Mankes passeer je de Kruiskerk uit 1859, aangesloten bij de Protestantse Kerk in Nederland.
Nog een aardig cafeetje annex eetgelegenheid?
Er is genoeg, van een kwalitaria (gruwelijk woord) tot een voornaam restaurant als De Korenmolen. Zelf prefereer ik bij wandelingen de thuis klaargemaakte boterhammen, die in de buitenlucht extra goed smaken.
Is de wandeling goed aangegeven?
In genoemde lokale boekhandel die tevens als VVV fungeert, is een boek- je verkrijgbaar met diverse tips voor uitjes, fietsroutes en een paar wan- delingen. Waaronder deze: goed aan- gegeven met aardige beschrijvingen.