Op tweede paasdag in het coronajaar 2020 liepen we van Alphen- station naar Bodegraven- station. Een tocht van zo’n 16 km. Wij waren: Rob en Fieke, Anja en ik. Schraal maar mooi weer. Maar wat is dat Alphen lelijk. Wat is er in de loop van de tijd toch gebeurd? Het bestaat al sinds de Romeinse tijd, als Albaniana. In de tachtiger jaren kwam het in het nieuws als ‘Afval aan de Rijn’ vanwege een vuilnisbelt vol gif in de Coupépolder; er werd een golfbaan aangelegd en zodoende ontdekt. Tegen mensen die beweren dat er geen ruimte meer is voor begraafplaatsen zeg ik : zo lang er ruimte is voor golfbanen, is er nog plek zat voor hen die zich niet als vuil wensen te laten verbranden, maar het proces van natuurlijke ontbinding en ‘compostering’ begeren. Op 9 april 2011 kwam Alphen opnieuw in het nieuws, zelfs internationaal, vanwege een schietpartij in winkelcentrum De Ridderhof. Er vielen zeven doden, onder wie de dader. En op 3 augustus 2015 gleden twee kranen met een nieuw wegdek voor de Koningin Julianabrug van hun pontons en kwamen terecht op vier huizen en winkels aan de Hooftstraat. Genoeg Alphense ellende. We passeren de Hervormde Adventskerk, uit de twintiger jaren van de vorige eeuw. De vader van minister Hugo de Jonge was er predikant. Hugo’s moeder is een zuster van mijn ex-vrouw. Hij lijkt sterk op zijn opa van zijn moeders kant. De kerk herbergt een Steinmeijerorgel uit 1922. De Beijerse orgelbouwer is bekend van het wereldberoemde, immense orgel van de Dom in Passau.
Bij de kerk slaan we rechts af, steken de Oude Rijn over en blijven tot Zwammerdam langs de Oude Rijn lopen. Het eerste stuk in Alphen nog heet Raadhuisstraat, met een oude villa, waar Limes Netwerk van notarissen is gevestigd en een krijtfabriek, krijt in de zin van tekenmaterialen. We wandelen langs een parkje, met een monument, een poort als restant van een oude hofstede/ridderlijk buiten.
Waar de Gouwe in de Oude Rijn uitmondt en verder noordwaarts gaat als kanaal moeten we omhoog naar de brug over dat kanaal en daarna weer dalen om verder te gaan over het jaagpad langs de Oude Rijn. Even een korte stop daar waar ons pad kruist met het Groene Hartpad, tevens hier Pelgrimspad. Verder weer tussen huizen en de rivier door, af en toe achter de rug van goed geoutilleerde hengelaars.
Na een kilometer of zes, zeven wacht ons Zwammerdam. Hier werd in 1972 bij toeval een boomstamkano ontdekt. Het begin naar bleek van een hele reeks spectaculaire vondsten uit de Romeinse tijd: drie kano’s en drie grote platbodems, soort rijnaken, de grootste wel 30 meter lang. Een fort met vlootfaciliteiten werd opgegraven, corresponderend met het Romeinse ‘Nigrum Pullum’ oftewel ‘zwarte grond’. De huidige naam is een verbastering van Suadenburcherdam, genoemd naar een dam die in de 12e eeuw illegaal werd aangelegd om het water buiten Holland te houden, ten nadele van de Utrechtse kant. Degenen die aan die kant woonden beklaagden zich bij keizer Frederik Barbarossa, die hen in het gelijk stelde en de Hollandse graaf dwong de dam te verwijderen. Helemaal verwijderd werd deze niet, er bleef een stuk dam met opening over, de dam die dus het dorp de naam gaf. Het dorp lag aan de Oude Hollandse Waterlinie. In het rampjaar 1672 ( ‘het volk redeloos, de regering radeloos, het land reddeloos’) trokken in december 9000 Franse soldaten moordend en plunderend door het dorp, met zijn nauwelijks 2000 inwoners nog tot 1964 een zelfstandige gemeente. In 1906 woedde een gigantische brand in het centrum, begonnen vanuit een bakkerij. Alle huizen kenden rieten daken, dus …..Gemeentehuis, doktershuis en een hotel gingen in de vlammen op. Ze zijn weer opgebouwd in Art Nouveau-stijl . We wandelen dat kleine centrum binnen langs een stenen uitvoering van het wapen van het dorp, een zwaan op een kasteeltoren. In een hoekje tussen geboomte houdt zich de 17e eeuwse Remonstrantse Kerk schuil. Merkwaardig : er ligt een hamer op het brede pad er naar toe. In het (voormalige) gemeentehuis zijn gedenkstenen aangebracht, o.a. ter nagedachtenis van een inkwartiering van soldaten tijdens de mobilisatie van 1914.
Een klein ommetje naar de Hervormde Kerk. De route zelf voert er niet langs, wat ik niet begrijp, omdat de kerk het enige historische grote monument is. In Katwijk aan de Rijn liet de route de historische kerk ook al links liggen. Ik verdenk sommige route-ontwerpers van rabiaat atheïsme, in elk geval met een hekel aan kerken. De Zwammerdamse kerk is in de 16e eeuw gebouwd op de plek van een oudere kerk. Na 1672 moest de kerk hersteld worden. De kerk is open, dat is al fijn. Maar gebruik van toilet is vanwege …..juist ja het c-woord.. niet toegestaan. Op het predikantenbord zie ik drie voorgangers die ik heb gekend. Als nr. 29 staat vermeld Joseph Hendricus Bartholomeus Maria Haakman. Roomser kan niet en dat klopt. RK opgevoed en voor een deel tot priester opgeleid bekeert hij zich tot het protestantisme. Hij is een jaargenoot van me in Utrecht en medelid van het orthodoxe theologisch dispuut Voetius. Zwammerdam is Jos’ eerste gemeente, komt in juni 1979 en vertrekt vier jaar later naar Dronrijp. Jos woont tegenwoordig als emeritus in Baarn, een zachtmoedig mens. Op nr. 31 Bastiaan Adrianus Dubbeldam die in juni 1990 overkomt van Lage Zwaluwe en in april 1996 vertrekt naar het Friese Twijzelerheide. Bas zie ik nog zo voor me als een frisse ‘boer’ met blozende wangen, blauwe ogen en vriendelijke uitstraling. Na hem komt in januari 1997 Job Neeleman, een zogenaamde late roeping die ik als praeses van Voetius nog als lid heb welkom geheten. Job kwam van Nieuw Vennep en ging in 2001 met emeritaat. Job was van januari 1939, geboren in Zevenhuizen. Hij overleed op 72 jarige leeftijd in november 2011 in zijn oude standplaats Dedemsvaart. Ik zie hem nog zo voor me met zijn krullerige haardos, knoestig gezicht en twinkelende ogen.
In de kerk kunnen we even rusten, met fijne orgelmuziek op de achtergrond. We wandelen daarna Zwammerdam uit, langs De Hooge Burch, een grote zorglocatie voor verstandelijk gehandicapten . Jarenlang verbleef hier ook een jongere broer van mijn vader, inmiddels al weer enige tijd overleden. We steken een spoorlijn over , gaan onder een autoweg door en wandelen door weidegebied met boerderijen met namen als Vosholstede(!), Boxhoeve, Groenoord en Nieuw Zomerzorg. Slaan linksaf en wandelen over de Warmoeskade ,kruisen weer het Pelgrimspad, over de J.C. Hoogendoornlaan, voor een brug linksaf, langs een gemaal. Voor het gemaal een opslagplaats van muskusratten-vallen.
Een uitbundig bloeiende prunus maakt vrolijk, we gaan nu onder de N11 door en steken een onbewaakte spoorweg over. Net op tijd, want even later zoeft een trein richting Alphen achter onze rug langs. We zijn in Bodegraven en niet veel later bij het station. Einde van de vierde etappe, mijn rug hield zich goed, het weer was goed, het gezelschap meer dan.